Βιοκλιματική αρχιτεκτονική στην Κρήτη

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Με την έννοια αυτή ορίζεται ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ενός κτιρίου που λαμβάνει υπόψη τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά και τα τοπικά κλιματικά δεδομένα (ανάγλυφο του εδάφους, προσανατολισμό, ηλιακή ακτινοβολία, άνεμο, θερμοκρασία, σχετική υγρασία, βροχή κτλ.), που ως στόχο έχουν την ορθολογική χρήση της ενέργειας με σκοπό την εξοικονόμηση της.

Ο στόχος του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι η διασφάλιση αποδεκτών εσωτερικών κλιματικών συνθηκών για τη σωστή θερμική συμπεριφορά του κτιρίου χειμώνα – καλοκαίρι και συνεπώς ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας, με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται.

Επιτυγχάνεται με καθαρά σχεδιαστικούς χειρισμούς, ή με διάφορες τεχνικές στην κατασκευή του κτιρίου, όπως ο προσανατολισμός, η κατάλληλη επιλογή των ανοιγμάτων, η μελέτη του κελύφους, αλλά και η ορθή επιλογή των υλικών, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την εξάρτηση από το μηχανολογικό εξοπλισμό για τη θέρμανση ή ψύξη των κτιρίων. Οι διατάξεις διαφοροποιούνται ανάλογα με το μικροκλίμα κάθε περιοχής.

ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Το γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής, η χωροθέτηση και ο προσανατολισμός του κτιρίου στο οικόπεδο είναι μερικές από τις παραμέτρους που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Συγκεκριμένα στην Κρήτη, η θέα συνήθως προσανατολίζεται στο Βορρά ή τον Νότο, με αποτέλεσμα τα κτίσματα να «βολεύει» να έχουν τον ιδανικό προσανατολισμό Βορρά – Νότου καθώς και διαμπερότητα.

ΗΛΙΑΣΜΟΣ & ΦΥΣΙΚΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

Στην Νότια Ελλάδα, το καλοκαίρι, ο ήλιος τα φτάνει το μεσημέρι σε γωνία 75,5 μοιρών και τον χειμώνα στις 28,5 μοίρες. Τα μεγάλα νότια ανοίγματα λοιπόν τον χειμώνα θα βάλουν τον ήλιο μέσα στο κτίριο ζεσταίνοντας το χώρο, και το την ίδια ώρα θα δημιουργήσουν σκιά στην βορινή αυλή. Τα αντιδιαμετρικά τοποθετημένα αυτά ανοίγματα με την βοήθεια των δροσερών καλοκαιρινών ανέμων, θα προσφέρουν επίσης φυσικό κλιματισμό καθώς και απομάκρυνση της υγρασίας από τον χώρο. Τα ανοίγματα σε ανατολή και δύση καλό είναι να αποφεύγονται.

ΣΚΙΑΣΗ

Ο έλεγχος της σκίασης προσφέρει σημαντικά οφέλη στη θέρμανση και στην ψύξη του κτιρίου. Η ηλιοπροστασία των ανοιγμάτων θα πρέπει να εξασφαλίζει την ελάχιστη εισερχόμενη ακτινοβολία το καλοκαίρι, συνδυάζοντας όμως τη δυνατότητα φυσικού φωτισμού, αερισμού και θέας, αλλά και να μην εμποδίζει τον απαραίτητο ηλιασμό κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος ηλιοπροστασίας του κτιρίου και των ανοιγμάτων του είναι και η κατάλληλη φύτευση. Για παράδειγμα τα φυλλοβόλα δέντρα παρέχουν σκίαση το καλοκαίρι, ενώ δεν εμποδίζουν τον ηλιασμό τους χειμερινούς μήνες. Επιπλέον και το φυτεμένο δώμα προσφέρει προστασία από τη θερμότητα το καλοκαίρι, ενώ λειτουργεί σαν μέσο θερμικής μόνωσης το χειμώνα. Επίσης, επηρεάζει θετικά το μικροκλίμα ιδιαίτερα σε περιοχές με ατμοσφαιρική ρύπανση.

ΥΛΙΚΟΤΗΤΑ & ΘΕΡΜΟΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Επιλέγεται συχνά τη χρήση πέτρας από την εκάστοτε περιοχή μελέτης, τόσο για την ένταξη του κτιρίου στο περιβάλλον και την επίτευξη χαμηλού ενεργειακού κόστους, όσο και για τη μεγάλη θερμοχωρητικότητα που έχει. Με τη χρήση ανοιχτών χρωμάτων στις επιφάνειες του κτιρίου, την επαρκή θερμομόνωση του κελύφους και την επιλογή κατάλληλων υλικών, επιτυγχάνεται μείωση των εξωτερικών θερμικών κερδών τους θερινούς μήνες ή αντίστροφα απωλειών τους χειμερινούς.
Σε περιπτώσεις όπου έχουμε έντονα επικλινές ανάγλυφο, το κτίσμα εισέρχεται στο έδαφος. Τα υπόσκαφα κτίσματα έχουν χαμηλή κατανάλωση ενέργειας λόγο της σταθερής θερμοκρασίας (18 βαθμοί περίπου) του εδάφους που τα περιβάλλει.

Ο ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ;

Η διαμόρφωση ημιυπαίθριων χώρων, η κατάλληλη δενδροφύτευση (κληματαριά) και η χρήση φιλικών υλικών είναι χαρακτηριστικά που συναντάμε συχνά στην κρητική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Τις ίδιες αρχές και ιδεολογία που εφάρμοζαν από ανάγκη οι άνθρωποι για να χτίσουν τις κατοικίες τους, αξιοποιεί ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα άνετο περιβάλλον διαβίωσης. Αυτές οι αρχές ξεχάστηκαν γρήγορα – γρήγορα, καθώς η εύκολη λύση πλέον ήταν να καίμε πετρέλαιο και να ανάβουμε το air condition. Πλέον όμως, δεν είναι μόνο θέμα συνείδησης αλλά και νομοθεσίας – φορολογίας να έχουμε κτίρια με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Για να το πετύχουμε αυτό, ξεκινάμε σχεδιάζοντας βιοκλιματικά.

Στην Κρήτη, το ευνοϊκό κλίμα με την αυξημένη ηλιοφάνεια και τους δροσερούς καλοκαιρινούς ανέμους, αποτελούν παράγοντες που επιτρέπουν την εφαρμογή και την αποτελεσματική λειτουργία των αρχών της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Ο αρχιτέκτονας στην Κρήτη, οφείλει να σχεδιάζει βιοκλιματικά, σκεπτόμενος το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και χρησιμοποιώντας προς όφελος του χρήστη τα πλεονεκτήματα του τόπου.