Πόσο εύκολο είναι να βγάλεις μια οικοδομική άδεια;

Πριν αρχίσουμε, λοιπόν, να απαντάμε σε τέτοια ερωτήματα, ας αναφερθούμε λίγο στην εποχή μας και τις καταστάσεις που βιώνουμε. Έχουμε περάσει δύο δύσκολα χρόνια πανδημίας τα οποία επηρέασαν την οικονομία και κατ’ επέκταση την οικοδομική δραστηριότητα στον τόπο μας, όπως και σε όλον τον κόσμο. Ακολούθησε ένας πόλεμος που προκάλεσε ανατιμήσεις και πληθωρισμό. Παρόλα αυτά, στην Κρήτη και ιδιαίτερα στα Χανιά, η οικοδομή, αυτή τη στιγμή, συνεχίζει με ανοδικούς ρυθμούς.

Από την μία πλευρά, είναι οι Κρητικοί που θέλουν να επενδύσουν τα χρήματά τους, που έρχονται στον τόπο κυρίως από τον τουρισμό, σε ακίνητα που προορίζονται για ιδιοκατοίκηση, μακροχρόνια ή βραχυχρόνια μίσθωση και από την άλλη πλευρά, οι ξένοι ιδιώτες και επενδυτές, κυρίως από χώρες της βόρειας Ευρώπης, που αναγνωρίζουν την Κρήτη ως μοναδικό τόπο διαβίωσης αλλά και ως μία κερδοφόρα επένδυση. Χτίζοντας μία κατοικία, έχουν ένα εξοχικό στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης για τις καλοκαιρινές διακοπές τους, ενώ την υπόλοιπη περίοδο το νοικιάζουν σε πλατφόρμες. Ταυτόχρονα, αποκτούν την κατοικία που θα τους προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής στα χρόνια της σύνταξης. Από όποια πλευρά και αν το δει κανείς, το να χτίσεις στην Κρήτη είναι μία πολύ καλή ιδέα.

Τι γίνεται όμως όταν πας να κάνεις τις σκέψεις σου πράξη; Ας ξεκινήσουμε από το πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι. Παρόλο που η πανδημία μας έφερε πιο κοντά στις ηλεκτρονικές συνδιαλλαγές και πολλά πράγματα τα έκανε πιο εύκολα, στο κεφάλαιο «ακίνητα» τα πράγματα χειροτέρεψαν και το τέρας της γραφειοκρατίας γιγαντώθηκε.

Όταν λοιπόν έχει κάποιος στην κατοχή του ένα ακίνητο και επιθυμεί να προχωρήσει στον σχεδιασμό και την αδειοδότηση ενός κτιρίου ή ενδιαφέρεται να αγοράσει ένα ακίνητο, αυτό που προέχει να κάνει είναι να δει αν είναι οικοδομήσιμο το οικόπεδο και με τι όρους. Κάποιες φορές είναι ξεκάθαρο ερώτημα, ιδίως στην εντός σχεδίου δόμηση και την απάντηση δίνει με την δήλωσή του στο τοπογραφικό διάγραμμα ο αρμόδιος μηχανικός που το συντάσσει. Πολλές φορές όμως, ιδιαιτέρως στα εκτός οικισμού ακίνητα, είναι πολυσύνθετο και ένας μηχανικός δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να δώσει απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Παλαιότερα, η απάντηση δινόταν μέσω της πολεοδομίας, με την βεβαίωση όρων δόμησης που εξέδιδαν σε όποιον έκανε αίτηση. Τώρα, αυτό δεν γίνεται και μεταφέρεται αυτή η ευθύνη σε ιδιώτες μηχανικούς που με την σειρά τους δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη αυτή. Για να δοθεί μία τέτοια απάντηση σε ένα εκτός οικισμού ακίνητο, πρέπει να γίνει εκτενής έλεγχος από συμβολαιογράφο και δικηγόρο, εξειδικευμένους σε τέτοια ζητήματα, να ελεγχθούν οι τίτλοι, τι αλλαγές έχουν γίνει στα συμβόλαια τα τελευταία 40 με 50 έτη, να ελεγχθούν τίτλοι και μερίδες στο υποθηκοφυλακείο, τυχόν απαλλοτριώσεις από το αντίστοιχο γραφείο, οι αποκλίσεις στις οποίες υπόκειται, αν υπόκειται, το είδος των δρόμων που εφάπτεται και η απόσταση που πρέπει να κρατηθεί από τα όρια ή τους άξονες των δρόμων και τα όρια των εφαπτομένων οικοπέδων, αν είναι σε ζώνες ΣΧΟΟΑΠ, ΠΕΑ, ναυτικού οχυρού και άλλα πολλά που ποικίλουν και πρέπει να ληφθούν υπόψη. Η εμπειρία μου ως μηχανικός και πάντα σε συνεργασία με εξειδικευμένους τοπογράφους, μηχανικούς, δικηγόρους και συμβολαιογράφους είναι ότι τελικά η πολεοδομία έχει αρκετές φορές αντίθετη άποψη. Οπότε, την τελική απάντηση την δίνει η αρμόδια πολεοδομία στο τέλος κατά την έκδοση της οικοδομικής άδειας

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΑΔΕΙΑΣ :

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Αφού έχει γίνει ο έλεγχος του ακινήτου από τον τοπογράφο μηχανικό, ο οποίος καλείται να συντάξει ένα τοπογραφικό με μία ξεκάθαρη δήλωση ότι το οικόπεδο είναι άρτιο και οικοδομήσιμο κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση και υπό ποιους όρους, αφού έχει κάνει τους απαραίτητους ελέγχους, ο αρχιτέκτονας προχωράει στην μελέτη του κτιρίου, σύμφωνα με τις ανάγκες, τα θέλω και την αισθητική του ιδιοκτήτη. Κατά τη διάρκεια της μελέτης που διαρκεί συνήθως δύο με τέσσερις μήνες, ο αρχιτέκτονας συλλέγει ταυτόχρονα τα απαραίτητα έγγραφα για την κατάθεση οικοδομικής άδειας. Αφού ολοκληρωθεί η αρχιτεκτονική μελέτη που πρέπει να είναι σύμφωνη με τον ΝΕΟ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ (ΝΟΚ) και γίνει προμελέτη στατικών και μηχανολογικών, κατατίθεται στην αρμόδια πολεοδομία μαζί με τα απαραίτητα έγγραφα που έχει φροντίσει ο αρχιτέκτονας σε συνεργασία με τον εργοδότη να συλλέξει από διαφορετικές υπηρεσίες

ΜΕΡΟΣ ΔΕΎΤΕΡΟ

Πλέον, όλα τα έγγραφα τα ανεβάζει ο αρχιτέκτονας της άδειας στο σύστημα ηλεκτρονικά. Άμεσα λαμβάνεται ο αριθμός πρωτοκόλλου και αρχίζει η έκδοση της οικοδομικής άδειας. Στο μέρος δεύτερο, έχουμε αρχικά τον έλεγχο του τοπογραφικού διαγράμματος σε συνάρτηση με τους τίτλους που θα μας επικυρώσουν αρχικά ότι στο οικόπεδο μπορούμε να οικοδομήσουμε και αφού παρθεί αυτή η έγκριση, προχωράει η μελέτη στον έλεγχο του διαγράμματος κάλυψης που ελέγχεται αν επιτρέπεται να χτιστεί στο οικόπεδο αυτό που έχουμε σχεδιάσει. Αφού ολοκληρωθεί και αυτό, έχουμε κλείσει το πρώτο από τα δύο κεφάλαια της άδειας και έχουμε την έγκριση δόμησης. Η νομοθεσία ορίζει ότι από την στιγμή που θα ανέβει η άδεια στο σύστημα, η αρμόδια ΥΔΟΜ έχει περιθώριο δύο μήνες να τα ελέγξει, να κάνει τις απαραίτητες διορθώσεις και συνολικά τρεις μήνες να εκδώσει την έγκριση δόμησης. Αλλιώς η άδεια ακυρώνεται. Τι γίνεται όμως στην πραγματικότητα; Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι σε όλο τον νομό Χανίων, που ίσως είναι από τους νομούς με την μεγαλύτερη ανοικοδόμηση στην Ελλάδα, υπάρχει μόνο μία ΥΔΟΜ. Και σε αυτή την ΥΔΟΜ (Πολεοδομία Χανίων) υπάρχουν δύο υπάλληλοι που επωμίζονται το βάρος του ελέγχου του τοπογραφικού. Δύο άτομα, λοιπόν, είναι αυτά που πρέπει να ελέγξουν όταν η άδεια ανέβει στο σύστημα και είναι υπεύθυνοι με την υπογραφή τους να δηλώσουν ότι το οικόπεδο είναι άρτιο και οικοδομήσιμο, ελέγχοντας παράλληλα αν είναι όλα τα απαιτούμενα έγγραφα από τις αρμόδιες υπηρεσίες ανεβασμένα στο σύστημα, να ελέγξουν το κάθε ακίνητο από την αρχή της δημιουργίας του μέχρι σήμερα και τι αλλαγές έχει υποστεί, τους δρόμους, τις απαιτούμενες αποστάσεις και όλα όσα αναφέραμε παραπάνω ότι πρέπει να ελέγξει ο ιδιώτης μηχανικός, για να δηλώσει στον ιδιοκτήτη αν το οικόπεδο είναι άρτιο και οικοδομήσιμο. Όταν, λοιπόν, καταθέσουμε μια οικοδομική άδεια που έχει να κάνει με τον νομό Χανίων, αυτή την στιγμή έχουμε αναμονή έξι και οκτώ μηνών αντίστοιχα για τους δύο υπαλλήλους, για να ανοίξουν την άδεια και να κάνουν τον πρώτο έλεγχο. Και μόλις γίνει ο πρώτος έλεγχος και βρεθεί το πρώτο λάθος, όπως λάθος στον τίτλο, λάθος στο τοπογραφικό, όχι αρεστή γραμματοσειρά κ.ά., γίνεται μία παρατήρηση του τύπου «το τοπογραφικό δεν είναι σύμφωνο με τις προδιαγραφές» και η αίτηση πάει πάλι στον πάτο. Ο αρχιτέκτονας καλείται να βρει μόνος του τι εννοεί η παρατήρηση, να την διορθώσει και να ζητήσει να γυρίσει πίσω το τοπογραφικό στον μηχανικό, για να το αντικαταστήσει με το νέο διορθωμένο. Ο υπάλληλος μπορεί να χρειαστεί πάνω από μήνα ώστε να πατήσει στο σύστημα για να γυρίσει πίσω το έγγραφο. Ακόμα και αν ανέβει την ίδια μέρα το έγγραφο διορθωμένο, ο υπάλληλος θα το δει μήνες μετά. Και τότε, θα κάνει νέα παρατήρηση ότι δεν ζητούσε αυτή την διόρθωση ή θα προχωρήσει στο επόμενο λάθος, θα ζητήσει νέα διόρθωση και αυτή η διαδικασία θα επαναληφθεί. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δεν ολοκληρώνεται ο έλεγχος όταν ξεκινήσει, να επισημανθούν όσα λάθη υπάρχουν με ακρίβεια, να διορθωθούν και να αντικατασταθούν άμεσα, ώστε να φύγει ο φάκελος από το γραφείο του υπαλλήλου και να ξεμπλοκάρει το σύστημα…; Είναι όμως κάτι που θα είχε ενδιαφέρον για όλους τους μηχανικούς και εργοδότες να διαλευκανθεί. Γιατί αυτό δεν οφείλεται ούτε σε υπερφόρτωση έργων ούτε σε υποστελέχωση της ΥΔΟΜ.

Αφού τελειώσει ο έλεγχος του τοπογραφικού, κάτι που θα διαρκέσει από δέκα έως δεκαοκτώ μήνες, ίσως και παραπάνω, προχωράει η αίτηση στον έλεγχο του διαγράμματος κάλυψης. Εκεί πάλι έχουμε τρεις υπαλλήλους διαθέσιμους για αυτό τον έλεγχο. Τα πράγματα εδώ είναι πιο ξεκάθαρα, καθώς έχουμε να κάνουμε με στοιχειοθετημένους κανονισμούς και με την χρήση ραντεβού και βρίσκονται πιο άμεσα λύσεις. Σε αυτό το στάδιο η καθυστέρηση δεν είναι τόσο μεγάλη, αν και εδώ υπάρχει μερικές φορές η φιλοσοφία της παρατήρησης πάνω στην παρατήρηση. Αν όλα λοιπόν πάνε σχετικά καλά, η έγκριση δόμησης θα διαρκέσει πάνω από έναν χρόνο.

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Αφού έχουμε την έγκριση της πολεοδομίας για το τι θέλουμε να χτίσουμε στο συγκεκριμένο οικόπεδο, ο πολιτικός μηχανικός και ο μηχανολόγος μηχανικός της άδειας καταθέτουν τις απαραίτητες μελέτες τους, κατατίθενται τα φορολογικά της άδειας, η ΑΝΑΚΕΜ και άλλα απαραίτητα έγγραφα και εγκρίσεις φορέων. Σε αυτό το στάδιο δεν διακρίνονται καθυστερήσεις, καθώς τα στατικά και μηχανολογικά δεν ελέγχονται από την ΥΔΟΜ και οι υπόλοιπες εγκρίσεις έρχονται άμεσα χωρίς καθυστερήσεις. Σε διάστημα το πολύ τριών μηνών, έχει ολοκληρωθεί το τρίτο και τελευταίο μέρος της αίτησης και εκδίδεται και η ΑΔΕΙΑ ΔΟΜΗΣΗΣ.

Η συνολική, λοιπόν διάρκεια για την αποπεράτωση μιας άδειας στα Χανιά διαρκεί συνήθως όχι λιγότερο από δεκαέξι μήνες. Σε αυτό το διάστημα, η ουσιαστική δουλειά των μηχανικών είναι τους πρώτους δύο με τέσσερις μήνες και άλλους δύο μήνες μετά την έγκριση δόμησης. Όλη την υπόλοιπη περίοδο, ο μηχανικός της άδειας καλείται να κάνει μία όχι και τόσο ευχάριστη εργασία, που περιλαμβάνει διενέξεις με υπαλλήλους διαφόρων υπηρεσιών, έριδες με τους εργοδότες που δεν μπορούν να αντιληφθούν το χάος που επικρατεί σε αυτή την διαδικασία, ιδιαιτέρως αν προέρχονται από χώρες του εξωτερικού που τους είναι αδύνατον να καταλάβουν, άπειρες εργατοώρες που σπαταλώνται χωρίς κανένα νόημα, ώρες αναμονής σε τηλέφωνα που δεν απαντώνται ποτέ, μήνες αναμονής για να γυρίσει από άδεια ο αρμόδιος μοναδικός υπάλληλος που χειρίζεται την υπόθεση και να πατήσει ένα κουμπί για να στείλει πίσω ένα έγγραφο προς τροποποίηση, ώρες συζητήσεων με προϊσταμένους και διευθυντές που δεν μπορούν να βοηθήσουν, ώρες συναντήσεων με αρμόδιους φορείς, όπως το ΤΕΕ ή ο αντιδήμαρχος υπεύθυνος ΥΔΟΜ, που επίσης αδυνατούν να βρουν λύση στο πρόβλημα, κυνήγι δημάρχων για βεβαιώσεις, αναμονή μηνών για Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ή αυτοψία αρχαιολογίας κ.ά.

Σύμφωνα με τον προϊστάμενο της ΥΔΟΜ Χανίων, κ. Στρογγυλό, για την παραπάνω κατάσταση φταίνε όλοι οι εμπλεκόμενοι. Το υπουργείο για την υποστελέχωση του τμήματος και οι μηχανικοί για τις παραλείψεις και τον εξαναγκασμό σε πολλά «πάρε-δώσε» της κάθε αίτησης. Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης κατά την γνώμη του κ. Στρογγυλού, όμως, έχει η υπηρεσία (ΥΔΟΜ Χανίων) και συγκεκριμένα άτομα που αρνούνται να ακολουθήσουν εντολές που τους έχει δώσει για τον τρόπο χειρισμού των υποθέσεων. Αυτοί οι συγκεκριμένοι υπάλληλοι, είτε από άγνοια είτε από ευθυνοφοβία, προκαλούν την μεγαλύτερη συμφόρηση στην υπηρεσία και ερμηνεύουν πάντα την νομοθεσία παίρνοντας το δυσμενέστερο σενάριο. Επίσης, προκαλούν καθυστέρηση με τα πολύ γενικά σχόλια στις παρατηρήσεις, χωρίς συγκεκριμένη οδηγία επίλυσης του προβλήματος, αφήνοντας τους μηχανικούς να «ψάχνονται» για να κερδίσουν χρόνο.

Τα στατιστικά από την ΥΔΟΜ Χανίων είναι ότι από τις 1.006 εκκρεμότητες που έχει σήμερα η υπηρεσία, οι 500 περίπου αφορούν άδειες εκτός σχεδίου. Για να φτάσουν τις απαιτήσεις του νομού Χανίων, θα πρέπει το τοπογραφικό τμήμα να διαχειρίζεται 12-18 υποθέσεις κάθε μέρα και η πραγματικότητα είναι ότι διαχειρίζεται μόλις πέντε.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Αν κάποιος θέλει να δει αν το οικόπεδο που πρόκειται να αγοράσει, μπορεί να οικοδομηθεί, δεν μπορεί με σιγουριά να το μάθει πριν την έκδοση άδειας.

• Αν κάποιος αποφασίσει να χτίσει στο οικόπεδο που έχει στην κατοχή του και έχει βρει μηχανικό, για να πάρει την άδεια στα χέρια του, θα χρειαστεί ρεαλιστικά δύο χρόνια, άρα για να μπει στο σπίτι του, τρία χρόνια τουλάχιστον.    • Αν κάποιος επενδυτής θέλει να επενδύσει στον τόπο μας, θα πρέπει να υπολογίσει στην απόσβεση της επένδυσης, ένα τουλάχιστον παραπάνω έτος.

• Όταν ένας μηχανικός θέλει να δώσει προσφορά για έκδοση άδειας σε έναν πελάτη, πρέπει να υπολογίσει ότι θα αποπληρωθεί για την μελέτη της άδειας σε δύο χρόνια και για την επίβλεψη σε τρία ή και παραπάνω καθώς και ότι θα έχει πολλές επιπλέον «εργασίες».

• Ένας μηχανικός που εκδίδει μία άδεια, θα πρέπει να είναι έτοιμος να δεχθεί προσβολές και υποδειγματική αγνόηση από υπαλλήλους υπηρεσιών και φορέων, να παρακαλέσει τον κάθε αρμόδιο να κάνει την δουλειά του καθώς και να αποδεχθεί ότι θα καθυστερήσει η ολοκλήρωση του έργου του και η αποπληρωμή του, χωρίς ουσιαστικό λόγο, ότι δεν περνάει από το χέρι του να κάνει κάτι και δεν πρόκειται να τον βοηθήσει κανένας.

ΣΥΜΠΕΡΑΜΑΤΑ

• Εκτόξευση του κόστους των οικοδομικών αδειών λόγω του χρόνου που απαιτείται.

• Αρχιτέκτονες και μηχανικοί, άνθρωποι επιστήμονες με χρόνια σπουδών, με χρόνια αναγνωρισμένης καριέρας ή που θέλουν και παλεύουν να έχουν μία λαμπρή σταδιοδρομία, είναι έρμαια υπαλλήλων και γραμματέων υπηρεσιών και φορέων και η αξιοπιστία τους εξαρτάται από αυτούς, μην μπορώντας να κάνουν την δουλειά τους.

• Πολλοί μηχανικοί χάνουν μία δουλειά που έχουν αναλάβει, γιατί ο εργοδότης δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί γιατί καθυστερεί η άδεια του ή γιατί ο μηχανικός πριν την σύναψη της συνεργασίας του δήλωσε ότι θα χρειαστεί έως και δύο χρόνια για να βγει η άδεια.

• Πολλοί μηχανικοί χάνουν την δουλειά τους, γιατί τα γραφεία στα οποία εργάζονται, αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις.

• Πολλά αξιόλογα αρχιτεκτονικά γραφεία ρίχνουν την ποιότητα της δουλειάς τους ή και κλείνουν οριστικά, καθώς στην προσπάθειά τους να ανταπεξέλθουν οικονομικά, ασχολούνται με εργασίες που δεν αναλάμβαναν, όπως τακτοποιήσεις-νομιμοποιήσεις, ανακαινίσεις, τοπογραφικά κ.ά. επηρεάζοντας ταυτόχρονα και τους μηχανικούς που ασχολούνται αποκλειστικά με αυτούς τους τομείς ή γιατί η τιμή της άδειας που έχουν δώσει στον πελάτη δεν ανταποκρίνεται στην δουλειά και τον χρόνο που απαιτείται.

• Αρκετά έργα και επενδύσεις ακυρώνονται λόγω καθυστέρησης, ιδιαιτέρως ξένοι που επρόκειτο να δημιουργήσουν μία κατοικία στα Χανιά, στρέφονται σε άλλους νομούς ή νησιά.

• Μεγάλες επενδύσεις (συγκροτήματα ή ξενοδοχεία) καθυστερούν, με αποτέλεσμα τα χρήματα αυτά να επενδύονται σε άλλους κλάδους ή σε άλλες χώρες.

ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ ΣΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

Πολλά ακίνητα που χτίζουν κατά παρέκκλιση, κινδυνεύουν να χάσουν την οικοδομησιμότητά τους από τον νόμο που θα έρθει σε ισχύ στις 10 Δεκεμβρίου 2022. Αν πράγματι γίνει κάτι τέτοιο, θα δούμε πολλές αγωγές προς όλους τους υπευθύνους που αδυνατούσαν όλο αυτό τον καιρό να λύσουν το πρόβλημα και στους υπαλλήλους που παρέβλεπαν εντολές και καθυστερούσαν με συγκεκριμένες διαδικασίες την έκδοση των αδειών.

• Η καθυστέρηση στο κομμάτι έκδοση της άδειας οδήγησε στην ματαίωση έργων, λόγω των ανατιμήσεων που ήρθαν στον τομέα της οικοδομής. Μεγάλα ποσά δεν διατέθηκαν στον κλάδο και τον τόπο, κατασκευαστές ματαίωσαν συμφωνίες και έχασαν έργα, ξένοι και ντόπιοι επενδυτές στράφηκαν σε άλλες χώρες και άλλους τομείς.

• Οι καθυστερήσεις και οι δυσκολίες στην έκδοση αδειών σε συνδυασμό με την ακρίβεια των τελευταίων μηνών και την εφαρμογή του νέου νόμου στα εκτός δόμησης γεωτεμάχια, προσωπικά εκτιμώ ότι θα οδηγήσει σε μία βαθιά κρίση και πληθωρισμό τον τόπο μας.

Αλήθεια, πού οφείλεται όλη αυτή η κατάσταση; Ποιος ή ποιοι φταίνε; Τι μπορεί και πρέπει να αλλάξει, αλλά κυρίως, ποιος πρέπει να αρχίσει να κινεί τα νήματα; Ποιοι άνθρωποι πρέπει να κάτσουν σε ένα τραπέζι και να συζητήσουν και ποιες πιθανές λύσεις υπάρχουν; Γιατί κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, ώστε να δοθούν άμεσες λύσεις;

Μιλώντας ως σχετικά νέος μηχανικός, αναλαμβάνοντας το μερίδιο ευθύνης του κλάδου μου, θα πρέπει ίσως να υπάρχει μία εκπαίδευση και συνεχή ενημέρωση, ίσως και υποχρεωτική, για όλους τους μηχανικούς που αναλαμβάνουν έκδοση αδειών, που να έχει να κάνει τόσο με τον ΝΟΚ όσο και με τους γενικότερους χειρισμούς που είναι απαραίτητοι σε μία έκδοση άδειας. Ένας μηχανικός, δεν διδάσκεται πουθενά τα παραπάνω και καλείται μόνος του να βρει την άκρη σε κάθε περίπτωση, κάτι που αποδεικνύεται μία διαδικασία ιδιαίτερων απαιτήσεων και εκπλήξεων! Αν υπάρχει ένας φορέας ή ένα γραφείο που θα τον εκπαιδεύει και θα δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα, ίσως να αποφορτιστεί και η πολεοδομία από τα ραντεβού που συνήθως έχουν να κάνουν με τέτοια θέματα και θα αποφευχθούν καθυστερήσεις που οφείλονται σε λάθη από πλευράς μηχανικών.