Luka Nedzbala: Ο ρόλος του αρχιτέκτονα στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας
Ο Luka Nedzbala είναι Σλοβένος – Αμερικανός αρχιτέκτονας που εργάζεται στον τομέα της Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Έχοντας ζήσει σε πολλές…
Η Αμαλία Κωτσάκη ως Καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης διαθέτει την επιστημονική κατάρτιση αλλά και την εκπαιδευμένη ματιά, για να μας αποκωδικοποιήσει την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία στις γειτονιές της πόλης των Χανίων.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Παρότι οι αστοχίες είναι πολλές, η παλιά πόλη των Χανίων θεωρώ ότι διατηρεί σε σημαντικό βαθμό τη φυσιογνωμία της. Και αυτό γιατί, ευτυχώς, δεν υλοποιήθηκε το σχέδιο Δοξιάδη το οποίο θα κατέστρεφε τον μεσαιωνικό αστικό ιστό με ανεπανόρθωτα αποτελέσματα. Η διατήρηση σε μεγάλο βαθμό του παλαιού αστικού ιστού αποτελεί καθοριστικό παράγοντα». Το 2000 βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο της Τάξεως των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών για διακεκριμένο νέο αρχιτέκτονα έως 40 ετών. Έχει διακριθεί με 12 βραβεία σε Πανελλήνιους και Διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Έχει συμμετάσχει σε αρχιτεκτονικές εκθέσεις και έργα της έχουν δημοσιευτεί στον διεθνή αρχιτεκτονικό Τύπο. Με την ειδική της γνώση μέσα σε μια πόλη που παράλληλα αποτελεί σταυροδρόμι πολιτισμών, αντιλαμβάνεται κανείς το καθήκον που υπάρχει να διαφυλάσσει και να αναδεικνύει τα ιστορικά της κτίρια. Και πάνω σε αυτή την υπόθεση επισημαίνει:
«Τα Χανιά ασφαλώς κινούνται σωστά προς αυτή την κατεύθυνση και οι αντίστοιχες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ δίνουν αγώνα για τη διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Όμως, με δεδομένο τον υπερτουρισμό που παρατηρείται στην πόλη, η προστασία των ιστορικών κτιρίων γίνεται ολοένα και δυσκολότερη. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι επεκτάσεις των χώρων των καταστημάτων εστίασης με μόνιμες κατασκευές εν είδει σκιαδίων». Μάλιστα ακόμα πιο συγκεκριμένα, αντιπαραθέτοντας τις ευρωπαϊκές πόλεις πλάι πλάι με την δική μας πόλη, το αποτέλεσμα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον:
«Αν εννοείτε τη σωστή διαχείριση του ιστορικού περιβάλλοντος, σε σύγκριση με χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, προφανώς υστερούμε».
Υπάρχει ο εξαιρετικός τρόπος της μικρο–αρχιτεκτονικής για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Και η Αμαλία Κωτσάκη ξεκαθαρίζει:
«Κατ› αρχήν να διευκρινίσουμε τι εννοούμε με τον όρο μικρο-αρχιτεκτονική. Παρεμβάσεις μικρής κλίμακας π.χ. αστικός εξοπλισμός (παγκάκια, δημόσιος φωτισμός, στάσεις λεωφορείων, καλάθια απορριμμάτων, κιόσκια ενημέρωσης, πινακίδες σήμανσης κ.λπ.). Μικρο-αρχιτεκτονική ασχεδίαστη ή μέτρια σχεδιασμένη έχει τη δυνατότητα να βλάψει εξόχως το ιστορικό περιβάλλον».
Ως τις τρεις κορυφαίες περιοχές των Χανίων με ιστορικά κτίρια χαρακτηρίζει: «Παλιό λιμάνι (περιοχή Καστελλίου), Σπλάντζια, Χαλέπα»
Αν πάρουμε το παράδειγμα της εικόνας που έχει σήμερα η πόλη με τα διατηρητέα κτίρια υπάρχει ένα μελανό σημείο, όπως η ίδια το θεωρεί: «Διακρίνεται έλλειψη συντήρησης των κτιριακών κελυφών. Γενικά, έλλειψη φροντίδας και ευαισθησίας προς το αστικό περιβάλλον με κυριότερο πρόβλημα την εγκατάσταση των μηχανολογικών εγκαταστάσεων (κλιματιστικά, ηλιακοί, θερμοσίφωνες, αγωγοί κ.λπ.)». Και για αυτό το λόγο απαριθμεί τα τρία βασικοτερα χαρακτηριστικά στοιχεία που θα πρέπει να εφαρμόζουμε, κάθε φορά που καλούμαστε να προσεγγίσουμε αρχιτεκτονικά ένα ιστορικό κτίριο:
«Τεκμηρίωση και κατανόηση της αρχιτεκτονικής του, σεβασμός στην αρχική του κατάσταση όχι μόνο στην εξωτερική του μορφή αλλά και στη δομή του, εμφανής διαχωρισμός των νέων παρεμβάσεων με σύγχρονη αντίληψη, μακράν της μίμησης των μορφών, αλλά σε διάλογο με το ιστορικό κέλυφος».
Διακρίνεται έλλειψη συντήρησης των κτιριακών κελυφών. Γενικά, έλλειψη φροντίδας και ευαισθησίας προς το αστικό περιβάλλον