Ενεργειακή κρίση & πράσινη ανάπτυξη

Η ενεργειακή κρίση που βιώνουμε σήμερα είναι ένα απολύτως αναμενόμενο φαινόμενο – λόγω της σημαντικής ανάπτυξης και της συνακόλουθης ζήτησης σημαντικών ποσοτήτων ενέργειας, μετά την ακινησία της πανδημίας του 2020. Η ενεργειακή αυτή κρίση θα πρέπει να μας απασχολεί έντονα, όμως ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν ολόκληρες περιοχές της χώρας μας όπου το υψηλό ενεργειακό κόστος είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο. Πρόκειται για τα νησιά, τα οποία παραδοσιακά βασίζονται κυρίως σε ρυπογόνες και ακριβές μονάδες με πετρέλαιο για να καλύψουν τις ανάγκες τους, με αποτέλεσμα το κόστος παραγωγής ρεύματος σε αυτές τις περιοχές να είναι πολλαπλάσιο από αυτό του ηπειρωτικού συστήματος.

Το βάρος επιμερίζεται σε όλους τους καταναλωτές μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας και τα τελευταία χρόνια η ραγδαία πρόοδος των υποθαλάσσιων διασυνδέσεων σε συνδυασμό με περισσότερα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αποτελούν μια ιδανική λύση με οικονομικά οφέλη για όλη τη χώρα και με περιβαλλοντικά οφέλη για τα ίδια τα νησιά που συνδέονται.

Παράλληλα με τη μέγιστη οικονομική στήριξη νοικοκυριών κι επιχειρήσεων, η λύση αυτή θεωρεί ότι η αντιμετώπιση της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής εδράζεται στη διαμόρφωση ενός νέου ευρωπαϊκού Ενεργειακού Δόγματος. Το Δόγμα αυτό θα είναι ακόμα ταχύτερης πράσινης μετάβασης με σταθερή στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και τις απαραίτητες υποδομές αποθήκευσης ενέργειας. Αναλύοντας περισσότερο αυτή τη λύση, απαιτείται επιτάχυνση της εγκατάστασης ΑΠΕ, στη βάση ενός νέου ειδικού χωροταξικού σχεδίου που θα διαμορφωθεί με ευρύτατη διαβούλευση των ενδιαφερομένων μερών και θα διασφαλίζει τη βιοποικιλότητα. Παράλληλα θα συνυπολογιζει την Ενεργειακή Ασφάλεια (διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων, προσιτές τιμές, καταπολέμηση Ενεργειακής Φτώχειας, στήριξη Ενεργειακής Δημοκρατίας).

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (NET – METERING)

Στην εποχή της… φοβίας του ηλεκτρικού διακόπτη λόγω των ανεξέλεγκτων ανατιμήσεων της ενέργειας, ένα νέο τοπίο διαμορφώνεται στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας, τόσο για νοικοκυριά όσο και για επιχειρήσεις.

Καθώς τα περίπου 500 εκατ. ευρώ που θα δοθούν ως επιδοτήσεις στα τιμολόγια ρεύματος για το τετράμηνο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου δεν αναμένεται να ελαφρύνουν σημαντικά τα νοικοκυριά από το ενεργειακό κόστος, τα «φωτοβολταϊκά στις στέγες» επιστρέφουν ως λύση.

Από την Υπουργική Απόφαση του 2014, όταν μπήκαν οι θεσμικές βάσεις για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σταθμών από αυτοπαραγωγούς έως σήμερα, η διείσδυση και ενσωμάτωση των ΑΠΕ σε κτίρια και υποδομές ήταν υποτονική, εξαιτίας των αγκυλώσεων που δημιουργούσε το νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο. Οι εγκαταστάσεις αυτοπαραγωγής ενέργειας μόλις που αγγίζουν τα 50 μεγαβάτ, με το 10% να αφορά κατοικίες.

Το τελευταίο διάστημα ωστόσο, νέες ρυθμίσεις ενίσχυσαν την ελκυστικότητα της αυτοπαραγωγής με χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων, καθώς το όριο ισχύος τους αυξήθηκε στα 3 MW (μεγαβάτ) – από 1 μεγαβάτ που ίσχυε στο διασυνδεδεμένο δίκτυο και 500 kW στην Κρήτη.

Οι επιλογές που έχει κάποιος που θέλει να επενδύσει στα φωτοβολταϊκά είναι είτε να πωλήσει την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο είτε να καλύψει με αυτή μέρος ή και όλη την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνει, με παράλληλη αποθήκευση ενέργειας. Έτσι, σε μια περίοδο που οι τιμές στο ρεύμα καλπάζουν, το όφελος για ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση από την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού στη στέγη, στην πέργκολα, σε αγροτικές αποθήκες, κτηνοτροφικές μονάδες κ.λπ. είναι σημαντικό.

+ : Στην περίπτωση, που το ακίνητο καταναλώσει παραπάνω ενέργεια από οτι το Φ/Β σύστημα παρήγαγε, τότε ο λογαριασμός θα εκδοθεί μόνο για το “έλλειμμα” ενέργειας

– : Αν το Φ/Β σύστημα παρήγαγε παραπάνω ηλεκτρική ενέργεια από οτι κατανάλωσε το ακίνητο, τότε η περίσσεια ενέργεια “μεταφέρεται” στον επόμενο λογαριασμό μέχρι να κλείσει ο ετήσιος κύκλος και να γίνει ο τελικός συμψηφισμός εκκαθάριση

EΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Καθώς η Ευρώπη ενδυναμώνει τις πολιτικές της για την κλιματική ουδετερότητα και η Ελλάδα ανακοινώνει φιλόδοξους κλιματικούς στόχους, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξεταστεί ο βαθμός της συμμετοχής των πολιτών στην απαιτούμενη ενεργειακή μετάβαση προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), ειδικά στις νησιωτικές περιοχές όπου η πρόκληση της μετάβασης είναι μεγαλύτερη και πιο επείγουσα. Το εργαλείο των ενεργειακών κοινοτήτων, δηλαδή ομάδες πολιτών ή επιχειρήσεων που παράγουν το δικό τους ρεύμα από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, δίνει τη δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να συμμετέχουν ενεργά τόσο στον ενεργειακό μετασχηματισμό των περιοχών προς καθαρές μορφές ενέργειας, όσο και στην εξασφάλιση όρων δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και δημοκρατίας στον δρόμο προς την νέα εποχή. Οι περισσότερες ενεργειακές κοινότητες σήμερα, έχουν ιδρυθεί στην Κεντρική Μακεδονία (261), με σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξή τους να παίζει η τοπική αυτοδιοίκηση, ενώ στην Κρήτη αριθμούμε μόλις 17.

Προϋπόθεση για την αξιοποίηση αυτού του εργαλείου όμως είναι να δοθούν λύσεις στα χρόνια προβλήματα, όπως η αποδέσμευση των υφιστάμενων πόρων για την οικονομική στήριξη ενεργειακών κοινοτήτων κοινωφελούς σκοπού, ο κορεσμός των δικτύων, η θεσμική προστασία των ενεργειακών κοινοτήτων από αθέμιτο ανταγωνισμό στην αγορά ενέργειας και ένα σύγχρονο, σταθερό και ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξή τους.