Αρχιτεκτονική, τόπος και μέλλον

Η Κρήτη, ένας τόπος μοναδικός, αποτελεί πόλο έλξης για επισκέπτες από όλο τον κόσμο, που επιθυμούν να βιώσουν την πλούσια ιστορία του νησιού, την πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και τα χαρακτηριστικά ορεινά και παραθαλάσσια τοπία της. Η αυξανόμενη τουριστική κίνηση έφερε στην επιφάνεια την ανάγκη για μια αρχιτεκτονική προσέγγιση που θα συνδυάζει τη διατήρηση του φυσικού κάλλους της μορφολογίας του νησιού με την ταυτόχρονη αυξανόμενη ανάγκη για φιλοξενία των επισκεπτών. Με απαρχή τον βιώσιμο σχεδιασμό δύναται να παράσχει δομές που εντάσσονται στο ευρύτερό της περιβάλλον, ελαχιστοποιώντας τις οικολογικές επιπτώσεις και μεγιστοποιώντας την γοητεία της αισθητικής που επικρατεί. Η Κρήτη μπορεί να αναδειχθεί ως πρωτοπόρος στον τομέα του Υπεύθυνου Τουρισμού και της αρχιτεκτονικής υπεροχής, επαναπροσδιορίζοντας το παραδοσιακό τουριστικό αφήγημα με μια υπερβατικότητα, η οποία στον πυρήνα της προστατεύει την ουσία της κουλτούρας μας για τις επόμενες γενιές.

Από τη μια, εγείρονται ερωτήματα πάνω στην ταχεία επέκταση του τουριστικού μας προϊόντος με την οριοθέτηση του υπερτουρισμού, τη λήψη μέτρων και την ισοστάθμιση του αριθμού των επισκεπτών και των αντίστοιχων υποδομών, πάντα, σε αρμονία με τις τοπικές ανάγκες. Ζωντανά παραδείγματα αποτελούν η Ιταλία και η Ισπανία, καθώς το φαινόμενο του τουριστικού κορεσμού προκαλεί εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες, δεδομένου ότι επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των κατοίκων και αναδιαμορφώνεται ο τρόπος λειτουργίας των τοπικών κοινωνιών. Επιπλέον, πρωτοβουλίες στην Κρήτη που αποσκοπούν στη δημιουργία «έξυπνων πόλεων» ή ενός «έξυπνου νησιού» αποτελούν ένδειξη διορατικότητας όπου η έννοια της βιωσιμότητας περνάει από την θεωρία στην πράξη. Επεκτείνοντας τον ορίζοντα των τουριστικών μας δυνατοτήτων, είναι ζωτικής σημασίας να επιδιώκουμε την αναβάθμιση και την αναζωογόνηση του συνόλου των υποδομών μας. Έτσι, αφενός ενισχύεται η τουριστική εμπειρία και αφετέρου λειτουργεί ανταποδοτικά στην κοινωνία, εξασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξη συμβαδίζει με την ευημερία και την πρόοδο των τοπικών κοινοτήτων. Ας μην ξεχνάμε ότι η υγιής ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι καθοριστική για την οικοδόμηση ενός υπεύθυνου μέλλοντος για τον τόπο μας, καθώς έτσι συγχρονίζεται η πορεία της ανάπτυξης με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των κατοίκων, παρέχοντας ισορροπία και αρμονία μεταξύ της ανθρώπινης παρέμβασης και του φυσικού περιβάλλοντος.

Στο ταξίδι αναζήτησης της βιώσιμης αρχιτεκτονικής, στην Κρήτη αλλά και παγκοσμίως, η ανθρώπινη δημιουργικότητα αναδύεται σαν ζωτική δύναμη που καθοδηγεί την καινοτομία και προωθεί λύσεις που ταυτίζονται με την ηθική της εντοπιότητας, την κλιματική αλλαγή, το διάλογο μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου και τις ανάγκες κάθε αγοράς. Καθώς αντλούμε από την ταχύτητα και τις εξελισσόμενες δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης για την επιτάχυνση του σχεδιασμού και της κατασκευής, είναι σημαντικό να εδραιωθούν οι δημιουργίες μας στην αυθεντική πολιτιστική ταυτότητα του κάθε τόπου. Αυτό υπόσχονται η παγκόσμια επέκταση της τεχνολογίας και η εισαγωγή καινοτόμων αρχιτεκτονικών πρακτικών να ενισχύσουν, χωρίς, βέβαια, να υποβαθμίσουν την τοπική ταυτότητα και αρχιτεκτονική. Αρχές όπως η βιοφιλία και η βιομίμηση αποτελούν υπενθύμιση ότι η φύση δεν είναι μόνο πρότυπο αλλά και πηγή έμπνευσης για βιώσιμη καινοτομία. Η αυξανόμενη ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα μάς καλεί να εξετάσουμε την υιοθεσία καινοτόμων τεχνολογιών του μέλλοντος, όπως η 3D εκτύπωση κτιρίων, μια ταχέως αναπτυσσόμενη τεχνική. Οι δε γρήγοροι ρυθμοί ανάπτυξης, ενισχυμένοι από τον τουρισμό, απαιτούν μια προσεκτική προσέγγιση στον πολεοδομικό σχεδιασμό που μαζί με το ανάλογο νομοθετικό πλαίσιο, την υποστήριξη των επενδυτών – πελατών και της τοπικής κοινωνίας συμβάλλουν σε ένα μέλλον όπου η αρχιτεκτονική συνυπάρχει σε αρμονία με τη φύση.

Στην καρδιά της σύγχρονης αρχιτεκτονικής διαδρομής, η βιωσιμότητα αναδεικνύεται ως αναγκαιότητα, όχι μόνο ως θεωρητικός στόχος αλλά ως πρακτική εφαρμογή. Σε μια εποχή αβεβαιότητας, η Κρήτη παραμένει φάρος πολιτισμού και φυσικής ομορφιάς, με την αρχιτεκτονική να συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση και την προβολή των πλούσιων αυτών πόρων, όντας καταλύτης για την ανάδειξη και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, ενισχύοντας παράλληλα την ταυτότητα του τόπου και την τοπική κοινωνία. Η συνεισφορά όλων, καθιστά δυνατή την οραματική συνύπαρξη αρχιτεκτονικής και φύσης, προσδοκώντας ένα μέλλον όπου η αρμονία και η βιωσιμότητα θα αποτελέσουν πυλώνες ανάπτυξης.

Χάραξη πάνω σε ίχνη αρχαίων μονοπατιών
και διαμορφώσεων – λαξεύσεων
βράχων στους λόφους Ακρόπολης
και Φιλοπάππου, Δημήτρης Πικιώνης