Νίκος Φραγκομανωλάκης: Στην αρχιτεκτονική φωτογραφία δεν τα αφήνουμε όλα στην τύχη
Η δυσκολία κερδίζει τους φωτογράφους που έχουν αληθινό μεράκι. Είναι σίγουρα πιο απλό να πατήσεις το «κλικ» και να βγάλεις…
O Γιάννης Χατζηιωάννου μοιράζεται μαζί μας εμπειρίες από το συναρπαστικό ταξίδι του στην φωτογραφία. Από την πρώτη εικόνα, στην δημιουργική διαδικασία, τις ιδέες, την εκτέλεση με τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της, και σημαντικές συμβουλές για όσους επιδιώκουν τη φωτογραφία ως καριέρα.
Πες μας δύο λόγια για τον εαυτό σου.
Είμαι ο Γιάννης Χατζηιωάννου, γεννημένος και μεγαλωμένος στα Χανιά. Με τη φωτογραφία ασχολούμαι από πολύ μικρή ηλικία, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Φωτογραφία με φιλμ βέβαια τότε, και ψηφιακή πολύ αργότερα. Σπούδασα Περιβαλλοντικές Επιστήμες, το εξάσκησα για λίγο καιρό, ωστόσο δε με κέρδισε. Παράλληλα παρακολουθούσα οτιδήποτε σχετικό με τη φωτογραφία, σεμινάρια, trainings, ό,τι μπορείς να φανταστείς. Δεν έχω επίσημες σπουδές στη φωτογραφία, ωστόσο έχω βεβαιώσεις και πιστοποιήσεις από αρκετά σεμινάρια στο αντικείμενο. Είμαι αυτοδίδακτος, με μεγάλη τριβή, εμπειρία και εκπαίδευση στη φωτογραφία. Στο σημείο αυτό, δε μπορώ να μην αναφερθώ στην επιρροή του δασκάλου μου και μέντορα Μιχάλη Καλαϊτζάκη, χωρίς τον οποίο η σχέση μου με τη φωτογραφία ίσως να μην ήταν αυτή που είναι σήμερα. Η φωτογραφία ήταν πάντα μία σταθερά στη ζωή μου, η αγάπη μου γι’ αυτήν δεν έχει αλλάξει ούτε στο ελάχιστο. Υπάρχει μία σχεδόν παιδική αγωνία να δεις τι είναι τελικά αυτό που έχεις τραβήξει. Να εμφανίσεις το φιλμ, να κοιτάξεις την φωτογραφία, να δεις αν κατάφερες να αιχμαλωτίσεις τη στιγμή που ήθελες, ή την αίσθηση που ένιωθες την στιγμή του κλικ. Η στιγμή που βλέπω αυτό που έχω τραβήξει, είναι σαν να βλέπεις ένα παιδί να ανοίγει το δώρο του. Για τέτοιο ενθουσιασμό μιλάμε.
Πότε ξεκίνησες να δουλεύεις ως επαγγελματίας; Είναι μία ιδιαίτερη ιστορία, που αποδεικνύει πως σε όποιο μονοπάτι κι αν επιλέξεις να βαδίσεις, αργά ή γρήγορα θα οδηγηθείς στο μονοπάτι που θέλεις. Ξεκίνησα όταν ένας φίλος μού ζήτησε να φωτογραφίσω τα δωμάτια που θα διέθετε μέσω AirBnB. Το έκανα, οι φωτογραφίες άρεσαν πολύ, με αποτέλεσμα να έρθει ένας άλλος φίλος που ήθελε να κάνω μία φωτογράφιση του ξενοδοχείου του. Κάπως έτσι, με δουλειά και γνωριμίες από στόμα σε στόμα, δομήθηκε ένα portfolio το οποίο έστειλα στην TripAdvisor όταν άνοιξε μία αγγελία για φωτογράφο, ξεκινώντας μία εξαιρετική επαγγελματική συνεργασία. Μέσα από τη συνεργασία αυτή ταξίδεψα πάρα πολύ, δούλεψα ακόμη περισσότερο, χτίζοντας ένα επαγγελματικό προφίλ το οποίο πλέον έχει να παρουσιάσει πάρα πολλά projects, μεγάλης ποικιλίας τόσο στην αισθητική όσο και στο αντικείμενο.
Γιατί Αρχιτεκτονική φωτογραφία;
Αυτό είναι κάτι που απλώς προέκυψε. Στην πορεία όμως το αγάπησα και προσπάθησα να συμπληρώσω τα κενά που είχα εγώ ως θεατής. Τα μεγάλα κάδρα και η αίσθηση του χώρου σε ρεαλιστική απεικόνιση είναι το κύριο μέλημά μου. Πάντα σκέφτομαι τι συναίσθημα θα είχα εγω αν διέμενα σε αυτό τον χώρο. Αυτό που επιδιώκω είναι να μεταδώσω την αισθητική του χώρου, την ενέργειά του, την εμπειρία διαμονής με λίγα λόγια. Κάτι το οποίο είναι μεν δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα είναι μία πρόκληση που απολαμβάνω.
Ποια ήταν η αγαπημένη σου φωτογράφιση ως σήμερα;
Τα προσωπικά project έχουν άλλη γοητεία, όταν δηλαδή αυτό που βλέπεις ανταποκρίνεται στη προσωπική σου αισθητική και το επιλέγεις ως θέμα σου. Για μένα, αυτό συμβαίνει έντονα στα ταξίδια. Μία από τις αγαπημένες μου εμπειρίες ήταν σε ένα ταξίδι στην Ινδία και τη Σρι Λάνκα. Τα τοπία, η κουλτούρα, οι άνθρωποι, ο τρόπος ζωής είναι σαν να πυροδοτούν όλες τις αισθήσεις. Τα χρώματα, οι μουσικές και οι ήχοι, οι μυρωδιές, τα αντικείμενα, τόσο απομονωμένα όσο και σε συνδυασμό δημιουργούν ένα κρεσέντο φανταστικό. Ο τρόπος που κρατάει ο πατέρας το παιδί του, η γυναίκα με το καλάθι πάνω στο κεφάλι της, η κίνηση ενός αέρινου πολύχρωμου ρούχου, η σκόνη που σηκώνεται από τους χορούς των ντόπιων. Οι υπέροχες αντιθέσεις που βλέπεις, όπως για παράδειγμα ένα χωριό στη μέση της ερήμου, να σφύζει από ζωή. Το κοινό στοιχείο όλων αυτών βέβαια είναι ο άνθρωπος, που βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο. Ολόκληρο το ταξίδι ήταν το τέλειο θέμα. Κι η πρόκληση βέβαια είναι να καταφέρεις να το αποτυπώσεις στη φωτογραφία σου, να την δει κάποιος και να νιώσει κάτι. Με λίγα λόγια, η φωτογραφία σου, να προκαλέσει συναίσθημα, να δημιουργήσει βίωμα. Αυτό στάθηκε και η αφορμή για να ξεκινήσει μία συνεργασία με το ένθετο περιοδικό «Ταξίδια» της Καθημερινής.
Πριν από κάθε φωτογράφιση έχει προηγηθεί αναλυτική συζήτηση και επικοινωνία για τις ανάγκες του πελάτη, το ύφος και την αισθητική του. Αφού έχει γίνει αυτό, επισκέπτομαι τον χώρο και προσπαθώ να καταλάβω το φως, τις ώρες, τις εικόνες, τις γωνίες.Υπάρχουν συγκεκριμένα μηνύματα ή αισθήσεις που θες να μεταφέρουν οι εικόνες σου;
Πως περιγράφεις την φωτογραφική σου προσέγγιση; Στην αρχιτεκτονική φωτογραφία υπάρχουν ποικίλες προσεγγίσεις. Ένα παλιό κτίριο, που αποτελεί σύμβολο μίας άλλης εποχής κι ενός άλλου τρόπου ζωής, επιλέγω να το φωτογραφίσω με τρόπο που να αντανακλά ακριβώς αυτό: τι σήμαινε ένα τέτοιο κτίριο στην εποχή που δημιουργήθηκε, ποια ήταν η χρήση του, ποιες ανάγκες κάλυπτε τότε. Να αναδείξω τα στοιχεία εκείνα που έκαναν πράγματι τη διαφορά, τόσο σε αισθητική όσο και σε χρηστικότητα.
Τα σύγχρονα κτίρια, όπως τα ξενοδοχεία, δεν τα αντιμετωπίζω με τον ίδιο τρόπο ακριβώς. Σε πρώτο επίπεδο, ακόμη και αν μιλάμε για ένα αναπαλαιωμένο κτίριο, επικεντρώνομαι περισσότερο στην εμπειρία της χρήσης του και όχι τόσο στο κτίριο ως σύμβολο. Θέλω πρωτίστως να αναδείξω το συναίσθημα που θα βιώσεις όταν θα βρεθείς μέσα σε αυτό. Οι υφές, οι γωνίες, το φως, ο προσανατολισμός, είναι όλα εργαλεία που βοηθάνε στο να μεταδώσω την εμπειρία που θα έχει ο επισκέπτης όταν θα εισέλθει στον χώρο. Αρχικά δηλαδή παραβλέπω την ιστορία του, και δίνω έμφαση στην εμπειρία χρήσης του. Σε δεύτερο επίπεδο, η αποτύπωση αυτή γίνεται ντοκουμέντο, ας πούμε, για τις ανάγκες του σήμερα. Γίνεται δηλαδή κομμάτι της ιστορίας της αρχιτεκτονικής γενικότερα.
Πως προετοιμάζεσαι πριν από μία φωτογράφιση;
Πριν από κάθε φωτογράφιση έχει προηγηθεί αναλυτική συζήτηση και επικοινωνία για τις ανάγκες του πελάτη, το ύφος και την αισθητική του. Αφού έχει γίνει αυτό, επισκέπτομαι τον χώρο και προσπαθώ να καταλάβω το φως, τις ώρες, τις εικόνες, τις γωνίες κλπ.
Την ώρα που τελικά στήνεις για τη φωτογράφιση, σχεδόν γνωρίζεις την τελική μορφή της εικόνας.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνεις όταν φτάνεις στο σημείο της φωτογράφισης;
Συνήθως, κάνω μία σύντομη και συνολική περιπλάνηση στον χώρο για μία γρήγορη επίβλεψη, κρατώντας κάποιες νοερές σημειώσεις που θα με βοηθήσουν στη διαδικασία που θα ακολουθήσω. Έπειτα επικοινωνώ με τους ανθρώπους που θα συνεργαστούμε, οργανώνουμε την πορεία που θα ακολουθήσουμε για να αποτυπώσουμε τον χώρο, θέτουμε χρονοδιάγραμμα και ξεκινάμε.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζεις στη δουλειά σου;
Οι προκλήσεις σε αυτή τη δουλειά είναι αρκετές. Πέρα από φωτογράφος καλείσαι να γίνεις ειδικός περί των γενικών, όπως manager, λογιστής, μετεωρολόγος και πολλά ακόμη, όπως σε κάθε ελεύθερο επάγγελμα άλλωστε. Η μεγαλύτερη πρόκληση ωστόσο είναι να κατανοήσω πλήρως αυτό που χρειάζεται ο πελάτης. Η επικοινωνία αυτή όμως είναι αμφίδρομη, κι έτσι πολλές φορές καλείσαι να πεις στον πελάτη αυτό που εσύ φαντάζεσαι για τον χώρο του, είτε για να τον βοηθήσεις να βρει το στιλ που θέλει, είτε για να διαπιστώσετε αν έχετε το ίδιο πράγμα στο μυαλό σας. Και είναι μεγάλη πρόκληση να προσπαθείς να περιγράψεις με λέξεις την αισθητική που θα έχει το τελικό φωτογραφικό αποτέλεσμα το οποίο, στην αρχή, είναι μόνο στη φαντασία σου.
Που θα ήθελες να βρίσκεσαι επαγγελματικά στα επόμενα δέκα χρόνια;
Ο χρόνος είναι σχετικός, λένε, σίγουρα όμως θα ήθελα να συνεχίσω να κάνω φωτογραφία με την ίδια αγάπη και τα επόμενα δέκα χρόνια. Με φαντάζομαι να κάνω περισσότερο ταξιδιωτική φωτογραφία, σε συνάρτηση με την αρχιτεκτονική φωτογραφία. Να έχω χρόνο να εξερευνήσω περισσότερες γωνιές του κόσμου, και να αποτυπώσω περισσότερες στιγμές. Τα υλικά, οι υφές, τα σχήματα, ο συνδυασμός χρηστικότητας και αισθητικής σε άλλους πολιτισμούς, είναι επίσης πράγματα που θέλω να ανακαλύψω κάποια στιγμή, εξελίσσοντας την αρχιτεκτονική φωτογραφία σε συνάρτηση πάντα με τον άνθρωπο. Χρειάζεται αρκετή δουλειά και επιμονή αλλά σε δέκα χρόνια (ελπίζω πως) θα βρίσκομαι σε αυτή την κατεύθυνση.