Η αναγέννηση των φυσικών υλικών

Άρθρο από την έντυπη έκδοση Τεύχος 10 Επιμέλεια: Γιώργος Ιγγλεζάκης & Δημήτρης Κουδουνάκης Zeropixel Architects

Tα πράσινα κτίρια είναι πλέον μία «παγκόσμια τάση» και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι η πρώτη προτεραιότητα των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Oι απαιτήσεις των πελατών, σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς νόμους για πιο υγιή κτίρια θα οδηγήσουν στην γιγάντωση αυτής της τάσης τα επόμενα χρόνια. Είναι γεγονός, όσον αφορά τις ΗΠΑ, ότι οι κατασκευαστικές εταιρείες που στοχεύουν τα κτίρια που κατασκευάζουν να είναι πράσινα, αυξήθηκαν από 16% το 2016 σε 32% το 2018. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό το ποσοστό θα ξεπεράσει το 45% μέσα στο 2021. Η μεγαλύτερη ζήτηση για πράσινα κτίρια, οδήγησε σε επενδύσεις στα καινοτόμα, νέα, «πράσινα» υλικά, με σκοπό την κάλυψη της ανάγκης αυτού του γοργά αναπτυσσόμενου τομέα στην οικοδομή.1

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΣΙΚΗ ΔΟΜΗΣΗ;

Φυσική δόμηση σημαίνει αειφόρος δόμηση στη πιο «πράσινα» μορφή της.

Το φυσικό κτίριο χρησιμοποιεί ελάχιστα επεξεργασμένα, μη τοξικά υλικά και συστήματα που χρησιμοποιούνται κατάλληλα για το κλίμα, την τοποθεσία και την προβλεπόμενη χρήση. Ενσωματώνει κυρίως φυσικά υλικά και όχι υλικά υψηλής ενσωματωμένης ενέργειας, επεξεργασμένα εμπορικά υλικά, δίνοντας έμφαση στην απόκτηση αυτών των φυσικών υλικών από όσο το δυνατόν πιο τοπική πηγή – ιδανικά, από το ίδιο το εργοτάξιο

ΦΥΣΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

Τα φυσικά υλικά που χρησιμοποιούνται στα πράσινα κτίρια μπορεί να είναι ξύλο, άχυρο, κάνναβη, χώμα, ασβέστης και άλλα.

Μερικά από αυτά βρίσκονται σε αφθονία, όπως το χώμα και άλλα προέρχονται από ανακύκλωση. Άλλα μπορούν να αναπαραχθούν καθώς προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές. Μερικά από αυτά όπως το άχυρο, η κάνναβη και παρόμοια υλικά, απορρόφησαν διοξείδιο του άνθρακα καθώς αναπτύχθηκαν και στην συνέχεια κατά την χρήση τους ως μονωτικά υλικά, το αποθηκεύουν. Αυτό μειώνει σημαντικά το αποτύπωμα άνθρακα ενός κτιρίου. Πολλές από τις μεθόδους δόμησης με φυσικά υλικά είναι προσβάσιμες σε ανειδίκευτους εργάτες. Παραδείγματος χάρη, η δόμηση με άχυρο, κάνναβη και ξύλο, είναι μέθοδοι που μπορούν να μαθευτουν αρκετά εύκολα και γρήγορα.

Το σπίτι είναι κυρίως κατασκευασμένο από Rammed Earth. Αυτή η τεχνική χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, χρησιμοποιεί καλούπια στα οποία το χώμα, δηλαδή ένα μείγμα από χαλίκια, άμμο και πηλό, τοποθετούνται σε στρώσεις και στη συνέχεια συμπιέζονται για τη δημιουργία μιας σκληρής και ανθεκτικής επιφάνειας.

ΓΙΑΤΙ ΦΥΣΙΚΑ ΥΛΙΚΑ;

Περιβαλλοντική ευαισθησία Σκεφτείτε τι θα συμβεί στο τέλος της ζωής ενός κτιρίου. Προσπαθήστε να επιλέξετε υλικά και τεχνικές που θα κάνουν εύκολη την επαναχρησιμοποίηση ή την ανακύκλωση. Πολλά κοινά οικοδομικά υλικά θα καταλήξουν τελικά σε χώρο υγειονομικής ταφής ή σε αποτεφρωτήρα επειδή δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν. Ο κλάδος των κατασκευών ευθύνεται για το 40% των παραγόμενων απορριμμάτων που παράγουμε, το 40% την ενέργειας που καταναλώνουμε και σχεδόν το 20% του καθαρού νερού που χρησιμοποιούμε.

Λόγοι Υγείας

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η δημιουργία υγιών κτιρίων. Δεν πρόκειται μόνο για την ποιότητα του εσωτερικού αέρα, αλλά και για την αναπνοή ενός κτιρίου. Η χρήση υλικών που δεν εκπέμπουν επιβλαβή σωματίδια, ρυθμίζουν την υγρασία του εσωτερικού περιβάλλοντός μας και δεν την παγιδεύουν είναι ιδανικά για την αποφυγή προβλημάτων που σχετίζονται με αυτή.

Vineyard House / Blaanc Architects

ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΧΩΜΑ

Το χώμα αποτελεί το κεντρικό δομικό υλικό της φυσικής δόμησης. Έχει πολύ χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα επειδή απαιτείται πολύ λίγη ενέργεια για την εξαγωγή, μεταφορά και επεξεργασία του. Δεν είναι μονωτικό υλικό, αλλά είναι ένας πολύ καλός τρόπος για την παροχή «θερμικής μάζας» που βοηθάει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας των χώρων μας. Αυτό το καθιστά μια καλή εναλλακτική λύση για τσιμεντόλιθους ή τούβλα για εσωτερικούς τοίχους. Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι χρήσης του χώματος στην δόμηση και οι περισσότεροι έχουν πολύ μακρά ιστορία. Οι κυριότερες από αυτές είναι:

• Πλιθιές

• Rammed Earth

• Light Clay

• Αχυρόμπαλες

• Cob

Straw Bale Cafe / Hewitt Studios

Οι αχυρόμπαλες κατασκευάζονται από τα απόβλητα της γεωργικής βιομηχανίας. Είναι υποκατάστατο του ξύλου και εξακολουθούν να δεσμεύουν άνθρακα.

Vineyard House / Blaanc Architects

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΝΕΟΥΝ

Σε γενικές γραμμές, η αναπνοή ενός υλικού είναι η ικανότητα του να ρυθμίζει την υγρασία – να την απορροφά και να την απελευθερώνει. Τα περισσότερα φυσικά δομικά υλικά αναπνέουν και θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν τα σφραγίζουμε πίσω από φινιρίσματα που θα παγιδεύσουν την υγρασία. Ένα παράδειγμα είναι η χρήση ασβεστοκονιάματος. Σε αντίθεση με το τσιμέντο, ο ασβέστης αναπνέει και έτσι είναι ένα ιδανικό φινίρισμα ή συνδετικό υλικό για φυσικά υλικά. Ο ασβέστης συνεργάζεται καλά με το χώμα γιατί είναι επίσης ένα μαλακό και πορώδες υλικό.

Το χώμα και ο ασβέστης διαστέλλονται και συστέλλονται με τον ίδιο ρυθμό, έτσι το φινίρισμα του ασβέστη θα παραμείνει σταθερό και σε συνοχή. Μπορούμε ακόμη και να αφαιρέσουμε, να μουλιάσουμε, να αναμίξουμε και να χρησιμοποιήσουμε ξανά παλιά κονιάματα ή επιχρίσματα. Τα επιχρίσματα ασβέστη σκληραίνουν σταδιακά απορροφώντας πίσω την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύθηκε για την παραγωγή του.

Οι τοίχοι από Rammed Earth (ή ακόμη και τα δάπεδα) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως «θερμική μάζα», επιτρέποντας στον ήλιο να τους θερμαίνει την ημέρα και στη συνέχεια να απελευθερώνει αργά τη ζεστασιά τα δροσερά βράδια.