Στέφανος Σκανδάλης

Πιστεύετε ότι η αρχιτεκτονική κουλτούρα σε Χανιά & Ρέθυμνο έχει συμβάλλει στο γενικότερο βιοτικό επίπεδο ζωής αλλά και στην τοπική οικονομία;

Πιστεύω ακράδαντα πως ό,τι υπηρετεί τον άνθρωπο υπηρετεί και την αρχιτεκτονική και το αντίστροφο. Ο Σωκράτης είπε «όχι η αρετή από τα χρήματα αλλά τα χρήματα από την αρετή». Η ποιοτική αρχιτεκτονική κουλτούρα μόνο καλό μπορεί να φέρει στον τουρισμό, αλλά και στην οικονομία γενικότερα του τόπου.

Το καλό αρχιτεκτονικό σύνολο είναι και ακριβό, κοστίζει;

Η ψυχική ανάταση που προκαλεί η αρχιτεκτονική μπορεί να επιτευχθεί με λογικά οικονομικά μέσα. Ο ισπανός αρχιτέκτονας ALBERTO CAMPO BAEZA, είχε πει πως το πιο ακριβό υλικό σε ένα κτίριο είναι το φως και είναι χωρίς αντίτιμο. Σίγουρα όμως υπάρχει και ένα οικονομικό όριο κάτω από το οποίο θα έχουμε μπροστά μας οικοδομική και όχι αρχιτεκτονική. Η αρχιτεκτονική μας προσφέρει πρώτα σωματική άνεση (comfort) και έπειτα ψυχική ανάταση. Χωρίς το πρώτο δεν υπάρχει το δεύτερο. Είναι δύσκολο να φθάσουμε στην ψυχική ανάταση όταν για παράδειγμα η οροφή μας στάζει νερό.

DOMUS ΝΟRUZ CHANIA , Φωτογραφίες: Ιωάννης Κανδυλάκης

Έχετε θητεύσει και Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων στο Ρέθυμνο. Η εικόνα που υπάρχει για το έμψυχο δυναμικό είναι ανάλογη του αρχιτεκτονικού όγκου που διαφα νεται στην πόλη;

Μέσα από την παρουσία μου στον σύλλογο αρχιτεκτόνων Ρεθύμνου αλλά και από την θητεία μου στην επιτροπή αρχιτεκτονικού ελέ χου και του συμβουλίου αρχιτεκτονικής μπορώ να βεβαιώσω την ανοδική πορεία του ποιοτικού αρχιτεκτονικού έργου στον νομό Ρεθύμνου. Τα τελευταία χρόνια παρατηρώ μια «ευγενή άμιλλα» που μόνο καλό μπορεί να κάνει στην αρχιτεκτονική. Ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Και αλίμονο αν δεν ήταν έτσι! Βέβαια εκτός από ποιοτικό αρχιτεκτονικό έργο υπάρχει και ένας μεγάλος όγκος αδιάφορης έως κακής οικοδομικής, που δυστυχώς δίνει τον τόνο!

DOMUS OF ELOUNDA ALL SUITES , Φωτοφραφία: Δήμητρα Σταθοπούλου

Μια σημαντική διάκριση που έχετε κερδίσει ήταν στον Διεθνή Διαγωνισμό ‘Condé Nast Johansens’ για το καλύτερο Resort Ξενοδοχείο στην Μεσόγειο και στην Ευρώπη;

Η βράβευση αυτή είναι μια από τις πολύ σημαντικές στιγμές της καριέρας μου ως αρχιτέκτονα. Το «DOMES OF ELOUNDA» RESORT HOTEL που κέρδισε το βραβείο αυτό, ξεχώρισε για τις εγγενείς ποιότητές του (ώσμωση με τον τόπο και την μεσογειακή κουλτούρα, σεβασμός στο φυσικό ανάγλυφο, ποιότητα φιλοξενίας, κ.α.), αλλά και για την αγάπη με την οποία οι επισκέπτες του το αγκάλιασαν. (Πολύ θετικές εντυπώσεις γρ πτές και προφορικές). Όλα αυτά αποτυπώθηκαν σε αυτήν την πολλή σημαντική διάκριση, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα.

Συμφωνείτε με την άποψη που επικρατεί ότι κάθε δύσκολη εποχή αποτελεί περίοδο που κάθε πόλη αρχιτεκτονικά ανασυντάσσεται;

Οι δύσκολες εποχές είναι πάντα πολύ γόνιμες! Ο άνθρωπος πάει μπροστά ξεπερνώντας τις δυσκολίες του και όχι επαναπαυόμενος στις ευκολίες.

DOMUS OF ELOUNDA , Φωτογραφίες: Studio Tessera

Παίρνοντας αφορμή και από τα γεγονότα στο Αρκαλοχώρι με την έντονη σεισμική δραστηριότητα έχει ανοίξει και ένας δημόσιος διάλογος για την ασφάλεια των κτιρίων. Ποιες είναι οι σωστές προδιαγραφές;

Πρέπει ευλαβικά να τηρούνται οι μελέτες των κτιρίων! Ειδικότερα οι στατικές! Η επίβλεψή τους πρέπει να είναι συνεχής και ουσιαστική! Ο ποιοτικός έλεγχος των υλικών αυστηρότατος! Επίσης ο έλεγχος επικινδυνότητας παλαιών και ακατοίκητων κτιρίων.

Αρχιτεκτονικά, οικιστικά αλλά και τουριστικά θεωρείτε πως τη δυτική Κρήτη – Χανιά και Ρέθυμνο – βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο ή υπάρχει μια αναπτυξιακή επιβράδυνση;

Αρχιτεκτονικά, οικιστικά και τουριστικά η Δυτική Κρήτη έχει όλα τα φόντα για μια υψηλού επιπέδου ανάπτυξη αλλά αυτή ακόμα δεν έχει φθάσει στο ζενίθ. Οι αιτίες είναι πολλές. • Παρόλες τις φιλότιμες προσπάθειες, τον τόνο δίνει μια μεγάλη μάζα κακής οικοδομικής. (π.χ. η επαφή κτιρίων – ουρανού βρίθει από διαφόρων ειδών Η/Μ εγκαταστάσεων, όπως ηλιακά πανέλα, ντεπόζιτα, κεραίες κ.α.) • Η έλλειψη υποδομών (δρόμοι, δίκτυα που να γίνονται στην ώρα τους κ.α.) • Η έλλειψη κουλτούρας φιλοξενίας, που υποβαθμίζει την γενική εικόνα του τουριστικού προϊόντος. • Η εγκατάλειψη των οικισμών και του πρωτογενούς τομέα.

ELOUNDA BLU Φωτογραφίες: Ιωάννης Κανδυλάκης (πάνω) Heinz Troll (κάτω)

Από τα projects που έχετε αναλάβει, ποιο θεωρείτε πιο σημαντικό και για ποιο λόγο;

Κάθε έργο για εμένα είναι ένα βήμα προς τα εμπρός σε μια θετική κατεύθυνση προς τα επάνω. Αυτήν την πορεία σηματοδοτεί το ξενοδοχείο Noruz Domes of Chania και η βίλλα στην νότια Κρήτη. Το πρώτο επειδή συνδέεται με τη συλλογική μνήμη των Χανίων μέσω της αρχετυπικής φόρμας του θόλου (βλέπε Νεώρια Χανίων). Το δεύτερο διότι εντάσσεται αρμονικά στο τραχύ κρητικό τοπίο της νότιας Κρήτης, χαρίζοντας σύγχρονες ανέσεις στους κατοίκους του.

Αν παρεμβαίνατε δημιουργικά στην πόλη των Χανίων σε ένα δημόσιο χώρο, ποιον θα επιλέγατε και τι θα κατασκευάζατε;

Νομίζω ότι θα ήμουν πιο χρήσιμος αν δημιουργούσα έναν ανοιχτό δημόσιο χώρο (π.χ. μια πλατεία) εκεί όπου υπάρχει έλλειψη. Στην τουριστική περιοχή του Πλατανιά μέσα σε έναν αδιάφορο ιστό από καταλύματα προς ενοικίαση, θα ήθελα να δημιουργήσω λοιπόν μια πλατεία με πράσινο, νερό, χώρο για να παίζουν τα παιδιά, με ένα μνημείο που θα μίλαγε στην συλλογική μνήμη των κατοίκων. Που θα την συνέδεε με την τοπική κρητική φύση (π.χ. επιστρώσεις με κρητικό πωρόλιθο, υλικό των βενετσιάνικων οχυρωματικών έργων). Με σύγχρονες υποδομές για σύγχρονες ανάγκες (π.χ. πίστα για skating, σημείο φόρτισης κινητών κλπ.). Όλα αυτά σε μια φιλοσοφία που εγώ ονομάζω GLO-CAL (GLOBAL+LOCAL). Η φιλοσοφία αυτή μας οδηγεί σε μια αρχιτεκτονική σύγχρονη, που όμως δεν παύει να αφουγκράζεται τον τόπο και την πολιτισμική διάστασή του.

ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ , Φωτογραφίες: Ιωάννης Κανδυλάκης

Υπάρχει κάτι που σε αρχιτεκτονικό επίπεδο να σας έχει εντυπωσιάσει από κάποιο πρόσφατο ταξίδι σας σε άλλη πόλη της Ελλάδας ή του εξωτερικού;

Με έχει εντυπωσιάσει ένα κτίριο κατοικιών στον Λίβανο, της αρχιτεκτόνισσας LINA GHOTMEH. Μια απλή αντιπαροχή που ταυτόχρονα είναι μια σύγχρονη μοντέρνα αρχιτεκτονική που φιλοξενεί μικρές οάσεις πρασίνου στις πτυχές της. Νομίζω ότι είναι ένα απτό παράδειγμα της GLO-CAL προσέγγισης που προανέφερα.

Οι επιχειρήσεις που δημιουργούνται στις πόλεις μας θεωρείτε ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για το «φαίνεσθαι» ή την εργονομία;

Θεωρώ ότι τελικά οι προθέσεις στην αρχιτεκτονική προβάλλονται και αποτυπώνονται στο κέλυφός της. Αν οι προθέσεις λοιπόν είναι καλές, ο χρήστης το αντιλαμβάνεται ωσμωτικά όπως και το αντίθετο. Δεν υπάρχει αρχιτεκτονική χωρίς εργονομία! Στους εμπορικούς χώρους που είναι εκ φύσεως ανταγωνιστικοί, η εξωτερική εικόνα είναι σημαντική. Θα πρέπει όμως να στηρίζεται και να δικαιώνεται από ένα ποιοτικό και εργονομικό εσωτερικό χώρο. Ο κάθε ιδιοκτήτης έχει αυτό που του ταιριάζει και που του αξίζει. Τα συμπεράσματα δικά σας.

Είστε υπέρμαχος της φιλοσοφίας η ουσία της αρχιτεκτονικής, να είναι η κατοίκηση. Πως επιτυγχάνεται αυτό;

Ο άνθρωπος όπως όλα τα ζώα φτιάχνει «φωλιές» για να κατοικήσει και να προστατευθεί από τις εξωτερικές αντίξοες συνθήκες (κρύο, ζέστη, βροχή, κλπ.). Η πορεία λοιπόν είναι από ένα «μέσα» προς ένα «έξω». Αν περνάμε καλά σε αυτό το μέσα, τότε η χαρά της κατοίκησης θα αποτυπωθεί σε αυτό το εξωτερικό κέλυφος εφοδιάζοντάς το με κατάλληλα ανοίγματα που θα αφήσουν το φως, τον αέρα, την δροσιά να μπουν μέσα. Όπως έλεγε ο γερμανός φιλόσοφος MARTIN HEIDEGER στη γλώσσα του το ρήμα «BAU» που σημαίνει κτίζω (βλέπε BAUHAUS) και η λέξη υπάρχω «BIN» έχουν την ίδια ρίζα. Υπάρχω εφόσον κτίζω (μια «φωλιά» κατοίκησης), άρα υπάρχω όταν κατοικώ.

ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤH NOTIA ΚΡΗΤΗ , Φωτογραφίες: Ιωάννης Κανδυλάκης