Η Ελλάδα μετά την επανάσταση

ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΗΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΧΑΝΙΩΝ

«Η Ελλάδα μετά την επανάσταση – Καλλιτεχνικοί θησαυροί από τη συλλογή Κρασάκη» είναι μία έκθεση που οργανώθηκε στην Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για το 1821 και τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας. Το κοινό μπορεί να θαυμάσει εκθέματα υψηλής καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας, σε μια έκθεση με άρτιο στήσιμο, πρωτότυπο ψηφιακό σχεδιασμό, καλή επικοινωνία σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, μουσειοπαιδαγωγικό χαρακτήρα και την έκδοση ενός πολύ αξιόλογου καταλόγου να την πλαισιώνει.

Συναντήσαμε τον εικαστικό, Αντιπρόεδρο της Πινακοθήκης, καθηγητή της Αρχιτεκτονικής σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης και επιμελητή της έκθεσης, κο Δημήτρη Ανδρεαδάκη και μάθαμε τα πάντα για τον σχεδιασμό την παραγωγή και εκτέλεση ενός εγχειρήματος που είναι ικανό να αναβαθμίσει την Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων σε έναν περιφερειακό πολιτιστικό οργανισμό εθνικού και διεθνούς βεληνεκούς. Για να γίνουν όμως όλα αυτά σήμερα, 50 χρόνια πριν, ο Μιχάλης Κρασάκης με καταγωγή από την Κρήτη ξεκίνησε μια εξαιρετική συλλογή στη Γερμανία…

Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΡΑΣΑΚΗ

Γερμανική Κολωνία, μια Κυριακή του 1971, ένας φοιτητής Ιστορίας της Τέχνης και Δημοσιογραφίας, κοντά 19 χρονών, περιδιαβαίνει σε μια πλατεία, στο υπαίθριο παζάρι αντικών «Νόιμαρκτ» με θησαυρούς ζωγραφικής και γλυπτικής και κάθε είδους αντικείμενα με ιστορία και τη σκόνη του παρελθόντος να κάθεται πάνω στην αιώνια γυαλάδα τους. Κοντοστέκεται και ενστικτωδώς πράττει ως είθισται: σηκώνει και περιεργάζεται αντικείμενα, ρωτάει για την τιμή και την προέλευση τους. Και κάπως έτσι γεννιέται ο συλλέκτης μέσα του. «Μετά την πρώτη αυτή εμπειρία άρχισα να αναζητώ αντικείμενα περασμένων αιώνων, που με σαγήνευαν χωρίς να ξέρω το γιατί. Η περιέργεια κάποιου να γνωρίσει καλύτερα, να μάθει περισσότερα για ένα έργο τέχνης που τον ελκύει…είναι το πρώτο βήμα…», λέει χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του ο συλλέκτης Μιχάλης Κρασάκης, ενώ μέχρι και σήμερα πιστεύει ακράδαντα ότι: «…Τα κριτήρια ενός πραγματικού συλλέκτη, θα πρέπει να είναι -και να παραμένουν πάντα- τα ίδια: η ποιότητα και η αυθεντικότητα του έργου» και όχι η εμπορική αξία η απόκτηση γοήτρου όπως συχνά έχουμε δει να συμβαίνει.

ΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΚΑΙ Η ΕΚΘΕΣΗ

Ο Μιχάλης Κρασάκης 50 χρόνια μετά από εκείνη τη μέρα θα συνεναίσει να εκτεθούν στην Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων για πρώτη φορά, 167 ελληνικά και φιλελληνικά έργα και αντικείμενα της σημαντικής συλλογής 1500 εκθεμάτων, που διατηρεί με τη σύζυγό του Τίνα Κρασάκη. Τα έργα αυτά είναι κομμάτι της ζωής και της καθημερινότητας τους και μάλιστα ταξίδεψαν μέχρι το Ηράκλειο για την έκθεση με ευθύνη του ζεύγους Κρασάκη. Η αποδοχή της πρότασης για την έκθεση, η συμβολή και υποστήριξη των συλλεκτών στην οργάνωση αλλά και η ικανοποίηση τους από το αποτέλεσμα, αφενός συνυπογράφουν την επιτυχία του εγχειρήματος και αφετέρου υποδηλώνουν μια πολύ καλή οργάνωση και περαίωση από την πλευρά του οργανισμού. Η έκθεση θα «κοσμεί» την πόλη και τη Δημοτική Πινακοθήκη τυπικά μέχρι και τις 30 Μαρτίου του 2022, αλλά όπως μας πληροφορεί ο κος Ανδρεαδάκης η παράταση ενός μήνα είναι σχεδόν σίγουρη λόγω ζήτησης και επισκεψιμότητας.

ΤΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ

Ο τίτλος της έκθεσης προέρχεται από την χρονική τοποθέτηση των εκθεμάτων μετά το 1821 και κατά την Εθνική Παλλιγενεσία, (με εξαίρεση ένα παλαιότυπο με Ελληνικές και Τούρκικες φορεσιές του 1576). Στην έκθεση περιλαμβάνονται ελαιογραφίες, ακουαρέλες, λίθογραφίες, σχέδια, εθνικές ενδυμασίες, παλαιότυπα, καλλιτεχνικές φωτογραφίες και πολλά άλλα αντικείμενα. Ζωγραφικά έργα των Ιβάν Αϊβαζόφσκι, Βασίλι Πολένοφ, Πέτερ φον Ες και Χανς Κρίστιαν Χάνσεν και υδατογραφίες του Λούντβιχ Κόλνμπεργκερ, εξαίσια δείγματα από τη Σχολή του Μονάχου με έργα των: Νικολάου Γύζη, Νικηφόρου Λύτρα, Θεόδωρου Ράλλη και Θεόδωρου Βρυζάκη, το μπρούτζινο γλυπτό του γιου του Γύζη, Τηλέμαχου να συνθέτουν τη σπουδαία αυτή έκθεση. «Μία έκθεση με έργα πρώτης γραμμής, όπως αυτές που συνήθως βλέπουμε στην Αθήνα» σχολιάζει ο κος Ανδρεαδάκης, με επιμέλεια μια μικρής περιφερειακής και όχι πολύ πλούσιας Πινακοθήκης, ενώ αξίζει να σημειωθεί, προσθέτει, ότι τα έργα από τη Σχολή του Μονάχου της οποίας εκπρόσωποι είναι και Κρητικοί, όπως ο Βαλανάκης, δεν έχουν εκτεθεί ποτέ στην Κρήτη από την Ένωση της με την Ελλάδα.

ΤΟ ΣΤΗΣΙΜΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Ο επισκέπτης απολαμβάνει το ελληνικό μέρος της συλλογής Κρασάκη να αναπτύσσεται στους τρείς ορόφους της Πινακοθήκης και στην αίθουσα του Φιλολογικού συλλόγου «Ο Χρυσόστομος» επί της οδού Χάληδων. Το στήσιμο ξεκινά με εκθέματα από την προεπαναστατική περίοδο και τα χρόνια της Εθνικής Παλλιγενεσίας ξεδιπλώνοντας τις θεματικές: Αγωνιστές, Βαβαροκρατία και Φιλλεληνισμός. Ακολουθούν σχέδια περιηγητών, μεγάλων καλλιτεχνών και αρχιτεκτόνων καλεσμένων στη Χώρα από τον Όθωνα τα οποία αποτελούν σπουδαία ιστορικά και κοινωνικά τεκμήρια της εποχής. Στην τρίτη ενότητα ξεδιπλώνονται έργα αριστουργηματικά της Σχολής του Μονάχου, ένας θησαυρός της συλλογής Κρασάκη που η Πινακοθήκη εχει την τύχη και την τιμή να παρουσιάζει για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό..

ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ

Εκτός από την «δια ζώσης» εμπειρία, οι επισκέπτες απολαμβάνουν δύο μοναδικές ψηφιακές «δυνατότητες». Η πρώτη αφορά μια ψηφιακή εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας όπου οι επισκέπτες και τα σχολεία που επισκέπτονται την έκθεση με τη χρήση της ειδικής «κάσκας» μεταφέρονται σε ένα χώρο όπου μπορούν να αλλάξουν τη σειρά και την τοποθεσία των εκθεμάτων, ασκώντας δεξιότητες «επιμελητή». Στη δεύτερη εφαρμογή με ένα app στο κινητό ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ζωντανεύει την εποχή ή το ίδιο το έργο και να ζει μια τρισδιάσταση ολοζώντανη επαυξημένη πραγματικότητα η οποία τον βοηθά να κατανοήσει το συγκεκριμένο έκθεμα πολύ καλύτερα.

Η ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΣΤΟΝ ΨΗΦΙΑΚΟ ΧAΡΤΗ

Ο ψηφιακός σχεδιασμός μπαίνει για πρώτη φορά στην Πινακοθήκη, αλλά στο εξωτερικό δεν νοείται έκθεση σε μουσείο χωρίς τουλάχιστον μία εφαρμογή τρισδιάστατης περιήγησης, μας πληροφορεί ο κος Ανδρεαδάκης. Για την επίτευξη των πρωτότυπων αυτών εφαρμογών η Πινακοθήκη συνεργάστηκε με το Πολυτεχνείο: το Εικαστικό Εργαστήριο του κου Ανδρεαδάκη, το εργαστήριο του κου Παρθένιου από την Αρχιτεκτονική Σχολή όπως και το Εργαστήριο της κας Μανιά από το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών με μία ομάδα 20 περίπου φοιτητών και ερευνητών να εργάζεται για το εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Μάλιστα, το εγχείρημα έλαβε χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού. Το σίγουρο είναι πως με την προσθήκη νέων τεχνολογιών η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων αναβαθμίζεται, προσελκύει ευρύτερο κοινό και «μπαίνει στον Παγκόσμιο Χάρτη των Ψηφιακών Μουσείων», πράγμα που σημαίνει πολλά για την επόμενη μέρα του πολιτιστικού οργανισμού.

ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚH ΑΞIΑ

Η σύγχρονη παρουσίαση όπως και η Μουσειοπαιδαγωγική διάσταση και εκπαιδευτική αξία της έκθεσης ήταν αρχική στόχευση, υπογραμμίζει ο κος Ανδρεαδάκης και επηρέασε και την πραγμάτωση της την χειμερινή και εαρινή περίοδο. Επιπρόσθετα. ένας από τους λόγους που ο ίδιος ο συλλέκτης δέχτηκε την αρχική πρόταση ήταν ακριβώς αυτή η στοχοθέτηση. Αφενός, τα έργα καθεαυτά έχουν αυτή τη διάσταση με την ιστορικότητα και την πολιτιστική κληρονομιά που ενσωματώνουν. Αφετέρου, η επιμέλεια της έκθεσης και ο ψηφιακός σχεδιασμός τοποθετεί την έκθεση στο σήμερα και την κάνει ελκυστική για το νεανικό κοινό. «Μπορείς έτσι να διδάξεις μαθητές και σπουδαστές τη σημασία που έχει για το στήσιμο μιας έκθεσης με ποιο τρόπο συνομιλούν τα έργα μεταξύ τους, τα χρώματα, με τι τρόπο πρέπει να επιλέξεις το χώρο» μας λεει ο κος Ανδρεαδάκης για την εφαρμογή της εικονικής πραγματικότητας. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αφορούν όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης με υπεύθυνη την κα Αθηνά Γιαννουλάκη.

ΕΠΙΣΚΕΨΙΜOΤΗΤΑ

Η απόκριση του κόσμου είναι πρωτοφανής για τα δεδομένα της Πινακοθήκης Χανίων: «Σε λιγότερο από ένα μήνα είχαμε 1.300 επισκέπτες και δύο σχολεία κλείνουν κάθε μέρα ημερομηνίες», ενώ «μπήκαν και μπαίνουν άνθρωποι στην Πινακοθήκη, Χανιώτες, τους οποίους δεν τους βλέπαμε συχνά και κάποιους δεν τους βλέπαμε ποτέ. Η ίδια η πόλη νιώθει ότι υπάρχει κάτι σημαντικό που αξίζει να πάει να επισκεφθεί», μας λέει ο κος Ανδρεαδάκης. Κι αυτό σαφώς οφείλεται μεταξύ άλλων και στην επικοινωνιακή πολιτική της έκθεσης. Πάντως, είναι πράγματι σημαντική η απόκριση του κοινού και αποδεικνύει ότι η ελληνική περιφέρεια διψά για υψηλής ποιότητας πολιτισμικό προϊόν.

ΜIΑ EΚΘΕΣΗ ΠΡOΤΥΠΟ

Στο σύνολο για την «Η Ελλάδα μετά την επανάσταση – Καλλιτεχνικοί θησαυροί από τη συλλογή Κρασάκη» εργάστηκαν περίπου 50 άνθρωποι. Η πολυεπίπεδη εργασία που συντόνισε ο επιμελητής κος Ανδρεαδάκης παρήγαγε μία έκθεση «πρότυπο για το πως πρέπει να δουλεύει κάποιος με τα θέματα του πολιτισμού ειδικά αν πρόκειται για επαρχιακή πινακοθήκη» μας υπογραμμίζει και μέσω αυτής «Η πινακοθήκη Χανίων φιλοδοξεί να παίξει ρόλο στο καλλιτεχνικό και συγκεκριμένα στο εικαστικό γίγνεσθαι του τόπου ουσιαστικά», αλλά και να ανάγει την πόλη σε σημαντικό εικαστικό κέντρο της ελληνικής περιφέρειας. Δεκαεπτά χρόνια μετά τη συλλογή Κωστάκη που είχε φιλοξενήσει, σήμερα η Πινακοθήκη απέδειξε ότι μπορεί να αναδείξει μια πολύ σημαντική συλλογή έργων, να εγγυηθεί για την μεταφορά και τη φύλαξη τους, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια επιτυχημένη επικοινωνιακή στρατηγική και να δώσει το παρόν στις εικαστικές εκδόσεις με ένα εμπεριστατωμένο κατάλογο, όπως ο τωρινός κατάλογος 580 σελίδων σε τρείς γλώσσες με την καλλιτεχνική επιμέλεια της κας Αβραμοπούλου.

ΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΘΕΜΕΛΙΑ

Σίγουρα, μεγάλη συμβολή στο αποτέλεσμα είχαν και οι εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης του χώρου, των αποθηκών, του φωτισμού και των συστημάτων φύλαξης και παρακολούθησης που έγιναν μέσα στην πανδημία. Επίσης ουσιαστικής σημασίας είναι η εργασία πολλών πολλών ανθρώπων εικαστικών, εθελοντών, διοικητικών οι οποίοι με το έργο τους έχουν θεμελιώσει αυτό που σήμερα είναι η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Τέλος, όλα αυτά θα ήταν ανέφικτα αν δεν είχε εγκριθεί έκτατη χρηματοδότηση από το Δήμο αφού η έκθεση εκλήφθηκε σαν βασική εκδήλωση του Νομού για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Έτσι, τα Χανιά μπήκαν ανέλπιστα στο Χάρτη των σημαντικών αυτών εκδηλώσεων και η Πινακοθήκη στο Χάρτη των κορυφαίων εκθέσεων στην Ελλάδα σήμερα.

ΟΙ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Για την επόμενη μέρα ο κος Ανδρεαδάκης διατυπώνει την άποψη ότι η έκθεση της συλλογής Κρασάκη θα φέρει κι άλλες αυτού του βεληνεκούς και εμείς το ευχόμαστε και το προσδοκούμε καθώς οι καρποί που έχει να συλλέξει η πόλη είναι πολλοί, από τη διάθεση ποιοτικού πολιτισμικού προϊόντος, τα εκπαιδευτικά οφέλη, τον πολιτιστικό τουρισμό, μέχρι την ανάπτυξη παράπλευρων υπηρεσιών και την κινητικότητα την χειμερινή εποχή. Μιλώντας για το σχεδιασμό της επόμενης τριετίας, την άνοιξη θα δούμε μία έκθεση σύγχρονων Ελλήνων Ζωγράφων από τη Συλλογή Χατζηιωάννου, το Σεπτέμβρη του 2022 μία έκθεση σε συμπαραγωγή με το Μουσείο Μπενάκη με έργα του Άγγλου Ζωγράφου John Craxton (1922 – 2009), ενώ στα σκαριά βρίσκεται σε συνεργασία με την Alpha Bank έκθεση του εικαστικού Μιχάλη Μανουσάκη. Μία ακόμα στoχοθέτηση της Πινακοθήκης να εκθέσει για πρώτη φορά στην Κρήτη έργα του Κων/νου Βολανάκη, σημαντικού καλλιτέχνη της Σχολής του Μονάχου.