Luka Nedzbala: Ο ρόλος του αρχιτέκτονα στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας
Ο Luka Nedzbala είναι Σλοβένος – Αμερικανός αρχιτέκτονας που εργάζεται στον τομέα της Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Έχοντας ζήσει σε πολλές…
Το Open House ταξίδεψε φέτος για πρώτη φορά στα Χανιά, ως παράλληλη δράση του OPEN HOUSE Athens, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2022 για 9η συνεχή χρονιά.
Το Open House είναι ένας από τους σημαντικότερους διεθνείς θεσμούς για την ανάδειξη και προώθηση της αρχιτεκτονικής. Η δράση Open House προσκαλεί το ευρύ κοινό να εξερευνήσει και να κατανοήσει την αξία της αρχιτεκτονικής. Κάθε χρόνο για ένα διήμερο, δημόσια και ιδιωτικά κτίρια ανοίγουν τις πύλες τους στο κοινό για δωρεάν αρχιτεκτονικές ξεναγήσεις και η πόλη μετατρέπεται σ’ ένα μεγάλο μουσείο, με εκθέματα τα ίδια της τα κτίρια και την αρχιτεκτονική της.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το OPEN HOUSE Athens είναι μέρος ενός παγκόσμιου δικτύου και ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια του Open House Worldwide που μεριμνά για την παγκόσμια προβολή κάθε εκδήλωσης Open House. Η ιδέα ξεκίνησε το 1992 από το Λονδίνο, ενώ σήμερα περισσότερες από 50 πόλεις σ’ ολόκληρο τον κόσμο διοργανώνουν δράσεις OPEN HOUSE για ένα σαββατοκύριακο κάθε χρόνο. Η OPEN HOUSE GREECE διοργάνωσε το πρώτο Open House στην Ελλάδα το 2012 και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη. Έκτοτε το ραντεβού με το κοινό ανανεώνεται κάθε φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη και κάθε άνοιξη στην Αθήνα. Οι εναλλαγές μεταξύ OPEN HOUSE Athens και OPEN HOUSE Thessaloniki ανανεώνουν το ενδιαφέρον και έχουν δημιουργήσει ένα κοινό που παρακολουθεί σταθερά όλες τις δράσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο OHA 2019 σημειώθηκαν 37.000 επισκέψεις στους 119 χώρους και κτίρια που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, ενώ το 2022 η δράση επέστρεψε με τις δια ζώσης ξεναγήσεις σε 53 κτίρια και 3 αρχιτεκτονικές διαδρομές. Η απήχηση του ΟΗA πλέον είναι τόσο μεγάλη που έχει καθιερώσει την εκδήλωση ως ετήσιο θεσμό και ως μια από τις πιο δημοφιλείς αρχιτεκτονικές γιορτές της πόλης. Συνολικά μέσα σε 9 χρόνια 300 κτίρια έχουν ανοίξει τις πόρτες τους, έχουν δεχτεί 200.000 επισκέψεις και περίπου 3.000 εθελοντές έχουν συμμετάσχει στη δράση.
Η ΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ
Στα πλαίσια μιας προσπάθειας προώθησης της αρχιτεκτονικής και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδας, το OPEN HOUSE ξεκίνησε ένα αρχιτεκτονικό ταξίδι με αφετηρία την μαγευτική πόλη των Χανίων. Τα Χανιά είναι μια πόλη που μετρά πάνω από 5.000 χρόνια, από την Μινωική Κυδωνία, στα αραβικά Al Hanim, στα βυζαντινά Χανιά, στα βενετικά La Canea, στα οθωμανικά Χανιά και τελικά στα απελευθερωμένα ελληνορθόδοξα Χανιά. Η πλούσια και μακρόχρονη ιστορία της περιοχής των Χανίων είναι συναρπαστική και αποτυπώνεται στα κτίρια της.
Η συγκεκριμένη δράση στόχευε στην προβολή της πόλης των Χανίων και της σημασίας της αρχιτεκτονικής της σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά ταυτόχρονα και να εμπνεύσει το ευρύ κοινό να ανακαλύψει τη σημασία της αρχιτεκτονικής. Το Open House είναι ένας παγκόσμιος θεσμός για την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και διοργανώνεται σε πόλεις άνω των 500.000 κατοίκων. Συνεπώς, η διοργάνωση μιας τέτοιας δράσης στα Χανιά ήταν μια πολύ μεγάλη διάκριση για την πόλη.
Η αρχή έγινε με 15 δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, τα οποία άνοιξαν τις πόρτες τους για ένα διήμερο δωρεάν αρχιτεκτονικών ξεναγήσεων, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τους 70 συνολικά εθελοντές ξεναγούς.
Τα κτίρια που συμμετείχαν στο πρόγραμμα είναι το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου – Μεγάλο Αρσενάλι, το εργοτάξιο της Δημοτικής Αγοράς Χανίων, το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Χανίων – Νεώριο Μόρο, η Δημοτική Πινακοθήκη, η Βίλα Μανούσου Κούνδουρου, η Οικία – Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου, ένα παλαιό Βυρσοδεψείο με νέα χρήση στα Ταμπακαριά καθώς επίσης τα ξενοδοχεία Malmo, Monastery Estate/Venetian Harbor και Halepa. Επίσης, 2 ιδιωτικές κατοικίες στην συνοικία του Αγ. Ιωάννη των Χανίων και 2 στο Λουτράκι και στα Περιβόλια αντίστοιχα άνοιξαν τις πόρτες τους και η αρχιτεκτονική εμπειρία ήταν τουλάχιστον συναρπαστική.
Γιατί στα Χανιά;
Η πόλη των Χανίων είναι μία πόλη μουσείο θα λέγαμε, ένα ζωντανό παράδειγμα απεικόνισης μίας μακράς ιστορικής διαδρομής αιώνων, με κτίρια που σώζονται από την Ενετοκρατία αλλά και παλαιότερα. Σημάδια από την Μινωική Κυδωνία εμφανίζονται ξαφνικά περπατώντας στις γειτονιές της παλιάς πόλης, ενώ πλέον το κτίριο του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, το οποίο φιλοξενεί ευρήματα από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης στα Χανιά, αποτελεί τοπόσημο για ολόκληρη την Κρήτη. Η παλιά πόλη παρόλο που βομβαρδίστηκε και κάηκε αρκετές φορές στο παρελθόν, θεωρείται από τις ομορφότερες της Μεσογείου, ενώ το γεγονός ότι έχει ανακηρυχθεί ολόκληρη ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο από το 1965 την κατατάσσει αναμφισβήτητα ως μία από τις σημαντικότερες πόλεις όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Μεσογείου. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ύπαρξη της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, αλλά και του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου στα Χανιά, συνετέλεσαν στην κοινή απόφασή μας να ξεκινήσει ένα ταξίδι προώθησης της αρχιτεκτονικής και σ’ άλλες μικρότερες πόλεις της Ελλάδας, με αφετηρία και πρώτο σταθμό τα Χανιά.
Πώς επιλέξατε τα κτίρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα; Η διαδικασία ξεκίνησε από το καλοκαίρι του 2019, όταν με τα ιδρυτικά μέλη της OHG σκεφτήκαμε αρχικά την ιδέα μίας παράλληλης δράσης του Open House Athens στα Χανιά. Το πρόγραμμα θα περιελάμβανε κυρίως ιστορικά και εμβληματικά κτίρια των Χανίων σε μία προσπάθεια προβολής της ιστορικότητας της πόλης στην υπόλοιπη Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στην πορεία και ενώ τα σχέδια μας αναβλήθηκαν λόγω της πανδημίας, επιστρέψαμε με ένα πιο αναναιωμένο πρόγραμμα, εμπλουτισμένο πλέον με πιο σύγχρονα κτίρια αλλά και ιδιωτικές κατοικίες σχεδιασμένες από αρχιτέκτονες των Χανίων, ήδη αναγνωρισμένους αλλά και ανερχόμενους.
Ποιοι είναι οι στόχοι σας για την εκδήλωση;
Οι στόχοι μας για όλες τις εκδηλώσεις της Open House Greece είναι πάντα η εξοικείωση του κοινού με την αρχιτεκτονική αλλά και η κατανόηση για το ρόλο που παίζει σε μία ζωντανή πόλη και πώς αυτή διαμορφώνει την ζωή των κατοίκων και των επισκεπτών της. Μέσα από την εμπειρία μας από τις 19 διοργανώσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, παρατηρούμε και στοχεύουμε κάθε χρόνο στην αυξανόμενη ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών και της αγάπης των κατοίκων για την πόλη τους. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε την αξιοσημείωτη συμμετοχή των 70 εθελοντών, κυρίως φοιτητών από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, θεωρούμε ότι έχουμε ήδη μία επιτυχημένη εκδήλωση.
Επόμενοι στόχοι;
Επόμενος στόχος είναι η διοργάνωση αντίστοιχων παράλληλων δράσεων και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδας, δεδομένου ότι κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα της χώρας έχει να παρουσιάσει διαφορετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.
Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Τατιάνα Αναγνωστάρα
Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ιδρυτικ
μέλος OHG, Yπεύθυνη marketing
Κατερίνα Δουδούμη
Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ιδρυτικό
μέλος OHG, Yπεύθυνη δημιουργικού
Ρενάτα Δούμα
Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ιδρυτικό
μέλος OHG, Yπεύθυνη επικοινωνίας
Ελπίδα Σπύρου
Αρχιτέκτων Μηχανικός, Yπεύθυνη
Chania pop-up event
www.openhouseathens.gr/chania-pop-up
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ
Open House Greece
Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία