Κτηματαγορά κρήτης

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Η Κρήτη είναι μία περιφέρεια με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Κλιματικές συνθήκες, φυσικό κάλος, τοπογραφία, βιοποικιλότητα, φιλική στον άνθρωπο χλωρίδα και πανίδα και πολλά ακόμα χαρακτηριστικά καθιστούν την Κρήτη τόπο προνομιούχο. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών η κρητική οικονομία στηριζόταν παραδοσιακά στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία να συνεισφέρουν το μεγαλύτερο ποσοστό στο τοπικό (περιφερειακό) ακαθάριστο προϊόν.

Με την πάροδο των χρόνων, η ραγδαία άνοδος του τουρισμού άλλαξε τις ισορροπίες, με αποτέλεσμα σήμερα το τουριστικό προϊόν να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 50% του περιφερειακού προϊόντος με το Ηράκλειο και τα Χανιά να ηγούνται, συνεισφέροντας περίπου το 75% αυτού.

Το τοπικό παραγωγικό μοντέλο δεν μεταλλάχθηκε προφανώς μέσα σε μία μέρα, αλλά προέκυψε ως σωρευτικό αποτέλεσμα επιμέρους αναπτυσσόμενων τάσεων. Και μπορεί μεν η φιλοξενία να είναι μέρος της κρητικής κουλτούρας και ο Ξένιος Δίας πολιτιστική κληρονομιά από την αρχαιότητα, ωστόσο χωρίς την συμβολή της επενδυτικής δραστηριότητας (ιδιωτικής και δημόσιας) δεν θα φτάναμε στα σημερινά αποτελέσματα.

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑ

Η κρητική κτηματαγορά είναι πολύ ιδιαίτερη, καθώς συνδυάζει: πολλές κατηγορίες ακινήτων (αστικά ακίνητα, επενδυτικά ακίνητα, εξοχική κατοικία, τουριστικά ακίνητα, golden visa κ.ά.) και πολλά προφίλ αγοραστών, τόσο Έλληνες όσο και πολλούς ξένους, θεσμικούς και μη. Το προηγούμενο διάστημα είδαμε να λαμβάνουν χώρα κάποια εγχώρια γεγονότα που είχαν άμεση επίδραση στην τοπική κτηματαγορά. Τα κυριότερα από αυτά ήταν επέκταση του Κτηματολογίου στις περιοχές που δεν είχε εφαρμοστεί, η ανάρτηση των κυρωμένων Δασικών Χαρτών, η εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Ακινήτου και η κατάργηση της κατά παρέκκλιση δόμησης στα εκτός σχεδίου οικόπεδα. Οι περισσότερες από αυτές τις εξελίξεις ομολογουμένως είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και συνιστούν βήματα προόδου τα αποτελέσματα των οποίων θα διαπιστώσουμε μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, η σχεδόν ταυτόχρονη εφαρμογή τους προκάλεσε πρωτόγνωρη αναστάτωση στην τοπική κτηματαγορά, μεταφέροντας το βάρος των συνεπειών στους ιδιοκτήτες ακινήτων, στους ελεύθερους επαγγελματίες του χώρου και στις τοπικές δημόσιες και δημοτικές υπηρεσίες. Και φυσικά να υπογραμμίσουμε ότι από αυτά επηρεάστηκαν σαφώς και οι υποψήφιοι αγοραστές οι οποίοι πρέπει να επιδεικνύουν αξιοσημείωτη υπομονή μέχρι την τυπική ολοκλήρωση μιας αγοράς.

Οι αρνητικές επιδράσεις από τη βιαστική εφαρμογή των εγχώριων νομοθετικών παρεμβάσεων είναι αντιμετωπίσιμες, τουλάχιστον σε τοπικό επίπεδο και λογικά οι όποιες αστοχίες και παραλείψεις σταδιακά θα εξομαλυνθούν. Απεναντίας, θολό παραμένει το τοπίο σε ό,τι αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από διεθνή γεγονότα και κυρίως από την ουκρανική κρίση. Αυτό είναι κάτι που δυστυχώς δεν εξαρτάται από τα αντανακλαστικά της τοπικής κοινωνίας, των τοπικών επαγγελματιών και αρχών, αλλά αφενός από τη χάραξη της εθνικής στρατηγικής και τους χειρισμούς της ελληνικής πολιτείας και αφετέρου από την αντιμετώπισή τους συνολικά σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παρόλα αυτά, προς το παρόν οι εξελίξεις αυτές δε φαίνεται να ανακόπτουν τη σταθερά ανοδική πορεία της κτηματαγοράς. Ωστόσο επειδή πρόκειται για ένα πολυσύνθετο μείγμα ετερόκλητων εξωγενών και εγχώριων παραγόντων, κανείς δε μπορεί να πει με σιγουριά ότι δε θα επηρεάσουν την πορεία της στο άμεσο μέλλον.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Η φετινή πορεία της βαριάς μας βιομηχανίας θα επιδράσει τόσο στην κτηματαγορά όσο ποτέ στο παρελθόν. Τουρισμός και κτηματαγορά, ειδικά στην Κρήτη αλλά και σε άλλους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως η Σαντορίνη, η Μύκονος, η Ρόδος κ.λπ. είναι πλέον κλάδοι άρρηκτα συνδεδεμένοι. Ο κύριος λόγος είναι τα κεφάλαια των θεσμικών επενδυτών που αναζητούν ευκαιρίες ανάπτυξης, δηλαδή ελκυστικών αποδόσεων στα κεφάλαιά τους στον τομέα του τουρισμού. Η έντονη δραστηριότητα των θεσμικών επενδυτών συμπαρασύρει την ιδιωτική πρωτοβουλία και τελικά όλο αυτό μεταφράζεται σε σημαντική αύξηση της ζήτησης στην αγορά ακινήτων. Ως εκ τούτου αν καταφέρουμε να συντηρήσουμε την ανοδική τροχιά στην οποία βρίσκεται ο τουρισμός και κατ’ επέκταση την ελπιδοφόρα προοπτική του κλάδου, τα παράπλευρα οφέλη για την κρητική κτηματαγορά είναι πολλά και κρίσιμα.

Ένα, επίσης, πολύ ενδιαφέρον στοίχημα για την τοπική οικονομία είναι ο μακροπρόθεσμος συσχετισμός που θα διαμορφωθεί ανάμεσα στις δημόσιες και τις ιδιωτικές επενδύσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις χώρες της ευρωζώνης στατιστικά προκύπτει ότι μακροπρόθεσμα η σχέση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων είναι θετική, δηλαδή οι κατά τόπους δημόσιες επενδύσεις λειτουργούν ως μοχλός για τη συσσώρευση ιδιωτικού κεφαλαίου. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις που το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων αφορά αναπτυξιακά τεχνικά έργα (οδικά δίκτυα, λιμάνια, αεροδρόμια, ενέργεια, επικοινωνίες), οδηγεί σε αύξηση της απόδοσης του ιδιωτικού κεφαλαίου και ανοίγει το δρόμο για την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων.

Όσο, λοιπόν, πληθαίνουν τα μεγάλα τουριστικά projects τόσο μεγαλώνει η προβολή της Κρήτης και αναδεικνύεται ως επενδυτικός προορισμός. Αυτό συμπαρασύρει και μικρότερης κλίμακας επενδύσεις, π.χ. πολυτελή τουριστικά καταλύματα, βίλες κ.λπ. Το brand Κρήτη μεγαλώνει σταδιακά και αυτό εξαργυρώνεται από πολλά υποσυστήματα της τοπικής οικονομίας.

Στην παρούσα, λοιπόν, συγκυρία η διαρκώς αυξανόμενη ιδιωτική επενδυτική δραστηριότητα στο τουρισμό, σε συνδυασμό με το έντονα αναπτυξιακό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για την Κρήτη, φαίνεται ότι θα οδηγήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη την κρητική κτηματαγορά. Αν επιβεβαιωθεί η θεωρία ότι η ποσοτική συσσώρευση φέρνει την ποιοτική αλλαγή, οι αλλαγές που έρχονται τα επόμενα χρόνια θα διαμορφώσουν ένα διαφορετικό τοπίο συνολικά στην τοπική οικονομία με σαφώς ποιοτικότερα χαρακτηριστικά.